Уммат сиёсий майдондан чиқиб қолишларинг асосий сабаби (4)

516
0

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

УММАТ СИЁСИЙ МАЙДОНДАН ЧИҚИБ ҚОЛИШЛАРИНГ АСОСИЙ САБАБИ (4)

Сиёсий майдонга кириб боришни мақсад қилган ҳар бир тақводор мўмин исломий сиёсий фикрлар билан қуролланмоғлиги шарт. Чунки Умматни ҳар бир ишга бўлган муносабатини ўрганиб, уни тўғри ёки нотўғри эканини билиш учун ҳам, нотўғри бўлса, тўғри муносабатни ўргатиши учун ҳам ҳар бир ишдаги Ислом ечимини ҳаётий, амал қиладиган қилиб ўрганиш керак. Аксинча, сиёсий майдондаги етакчиликни даъво қилувчи сафсатачи, қалбаки сиёсатчи бўлиб қолади. Тарихимиздаги Мусъаб ибн Умайр(р.а.)ни эслайлик, Мадинага борганида Росулуллоҳ(с.а.в) таълим берган Ислом қуролидан бошқа ҳеч нарсаси йўқ эди. На бойлик олиб борди, на у ердаги инсонларди танир эди. Жамиятга янги кириб бордию, лекин Ислом кўрсатмалари билан ҳар қандай инсонни, хоҳ оддий бўлсин, хоҳ етакчи бўлсин ўз мақсади – бузуқ тузумни улоқтириб, ўрнига Аллоҳ Таоло рози бўладиаган ҳаёт тарзини куриш – тамон етаклай бошлади. Озгина вақт ичида Исломдан бошқа ҳар қандай етакчи фикрларни сиёсий майдондан сиқиб чиқарди.

Аввалги даврларда, инсонлар, кимга қуллик қилиш ҳақида баҳслар қилишган, аммо гапларига ҳужжат келтиришмас эдилар. Бу кофирлардаги табиий ҳолат, чунки ноҳақ инсон кимлиги билиниб қолмаслиги учун ҳамда чақираётган нарсасини сафсата эканлиги сабабли фикр юритишдан қочади. Ҳужжатсиз бўлган гапларни қабул қилиш фақат буйруқларни бажаришга одатлантирилган, фикр юритиш нималигидан бехабар манқуртларда тибиий ҳол. Аммо Ислом бунга рози бўлмайди, чунки Аллоҳ Таоло ақл неъматини бериб, уни ишлатишни фарз қилди. Шунинг учун Қуръон оятлари мушрикларни Лот, Уззо ёки Манот каби ҳаёлий санамлари ҳақида фикр юритишга чақирди, чунки ўша даврлардаги сиёсат асосан будларга қуллик қилишга асосланган эди: 

أَفَرَأَيْتُمْ اللَّاتَ وَالْعُزَّى () وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى

(Эй мушриклар, ўзларингизча сиғинаётган санамларингиз) — «Лот», «Уззо», ва яна учинчилари бўлмиш тубан «Манот» ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми?!  [53:19-20].

Фақат фикрлашга чақирибгина қолмай, балки бу мавзуъдаги Ҳақ нима эканини ҳам баён қилмоқда, бу эса, сиёсий курашдаги асосдир:

إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاءٌ سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمْ الْهُدَى(23) أَمْ لِلْإِنسَانِ مَا تَمَنَّى(24)فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُولَى

У (ном)лар фақат сизлар ўзларингиз ва ота-боболарингиз қўйиб олган номлардир. Аллоҳ улар(га ибодат қилиш) ҳақида бирон ҳужжат туширган эмас. У (мушрик)ларга (пайғамбар алайҳис-салом воситаларида) Парвардигор томонидан ҳидоят (Қуръон) келиб турган ҳолда улар фақат гумонга ва ҳавойи нафсларигагина эргашадилар-а! Ёки инсон учун ўзи орзу қилган нарса бўлаверарми?! (Ҳаргиз бўлмас!).Зеро охират ҳам, дунё ҳам ёлғиз Аллоҳникидир![53:23-25].

Яҳуд ва насоролар Аллоҳ Таолога иймон келтирсаларда, лекин ўзларига нозил қилинган ҳидоят китоблари бўла туриб, ҳаққа қарши чиқишар, ҳақни ўчириб ташлашга ҳаракат қилишар эди. Носоролар Аллоҳ Таолога Исо(а.с.)ни ёки роҳибларини шерк қилишиб, ўшаларга қуллик қилишга интилишарди, ҳолбуки улар золим кимсалар эди. Аллоҳ Таоло айтади:

وَقَالَتْ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتْ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ ذَلِكَ قَوْلُهُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ يُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَبْلُ قَاتَلَهُمْ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ(30)اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَالْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهًا وَاحِدًا لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ(31)يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ(32) هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ(33)يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِنْ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ

Яҳудийлар: «Узайр Аллоҳнинг ўғли», дедилар. Насронийлар: «(Ийсо) Масиҳ Аллоҳнинг ўғли», дедилар. Бу уларнинг оғизларидаги (ҳужжат-далилсиз) гапларидир. Уларнинг бу гаплари худди аввалги кофир бўлган кимсаларнинг гапига ўхшайди. Уларни Аллоҳ лаънатлагай! Қандай адашмоқдалар-а! Улар Аллоҳни қўйиб ўзларининг донишмандларини ва роҳибларини ҳамда Масиҳ бинни Марямни Парвардигор деб билдилар. Ҳолбуки, фақат ягона Аллоҳга бандалик килишга маъмур (буюрилган) эдилар. Ҳеч илоҳ йўқ, фақат Унинг Ўзи бордир. У зот уларнинг ширкларидан покдир.Улар Аллоҳнинг нурини (яъни, исломни) оғизлари (яъни, беҳуда гаплари) билан ўчирмоқчи бўладилар. Аллоҳ эса, гарчи (кофирлар) хохламаслар-да, фақат Ўз нурини тўла (яъни, ҳар тарафга) ёйишни истайди. У (Аллоҳ) Ўз пайғамбарини ҳидоят ва ҳақ дин билан — гарчи мушриклар хохламасалар-да — барча динларга ғолиб қилиш учун юборган зотдир. Эй мўминлар, ўша донишмандлар, роҳиблардан кўпчилиги одамларнинг молларини ноҳақ (йўл) билан ейдилар ва Аллоҳнинг йўлидан тўсадилар. Олтин-кумушни босиб, уни Аллоҳ йўлида инфоқ-эҳсон қилмайдиган кимсаларга аламли азоб «хушхабарини» етказинг! [9:30-34].

Ҳозирда эса бирорта инсон “кимга қуллик қилсам экан” деган фикрга бормайди. Инсонлардаги асосий фикрлар: “президент бошқаруви низоми яхшими, парламент бошқарув низомими ёки аралаш бўлганими?” – деган савол ўртасида баҳс юритмоқдалар. Лекин улар бу фикрлар келиб чиқадиган асос – ақида – ҳақида фикр юритишни хоҳлашмайдилар, чунки уларни алдаб қўйган нарса: “халқ қандай низом билан яшашни ўзлари белгилайди” – деган аҳмақона фикрларидир. Иқтисодда ҳам иқтисод илми билан иқтисод низомини ажратмаган ҳолда, асосан ишлаб чиқаришни кўпайтиришни мақсад қилган низом хусусида баҳс кетади. Ижтимода эркак билан аёлни инсонийлигида фарқ қилмасаларда, эркаклик ва аёллик соҳаларида ўзига хос яратилган воқеъликларига эътибор қаратмаган ҳолда ҳамма соҳада тенглик принципида тартиблаштирувчи низом атрофида баҳслар олиб бориладилар. Ташқи сиёсатда эса, етакчи давлатлар “олам тинчлиги” каби ялтироқ номлар остида, ўз фойдалари учун дунё халқларига зулм ўтказувчи, зўравон системаларни мажбурий ижро қилдиришлари дунёни жар ёқасига олиб келиб қўймоқда ва ҳоказо.

 Шунинг учун сиёсий майдонга кирмоқчи, икки дунё хорлигидан сақланмоқчи ҳар қандай инсон аввало, бошқарув, иқтисод, ижтимо, жазо чоралари ва ҳоказолар, ҳамда ташқи сиёсат аслида қандай тартибда бўлиши кераклигини яхшилаб ўрганишлари шариат талабидир. Ҳамда Умматга тўғри ҳаёт тарзи – Аллоҳ Таоло рози бўладиган ҳаёт тарзи – қандайлигини тушунтирадиган жамоатни тайёрлашга шошилишлари шарт. Буни инкор қилмаган ҳолда бошқа йўлни тутган инсонлар кофир бўлмасаларда, қаттиқ гуноҳкор бўладилар, Чунки Росулуллоҳ(с.а.в) ширк-куфр, фисқу- фужурларга, мункарларга тўлиб тошган Маккада Аллоҳ Таоло нозил қилган ҳукмларни ҳукмрон қилиш учун аввало тирик Қуръонларни – асҳобларидан бир жамоатни – ташкил қилиш билан уч йил шуғулландилар. Бошқа ишларга жиддий эътибор қаратганлиги ривоят қилинмаган.

Исломни ҳаётда, айниқса сиёсий майдонда бўлишининг бошланиши фақат Исломни: бошқарув, иқтисод, ижтимо, таълим-тарбия каби низомларини аввало яхшилаб ўрганишдан бошланади. Сўнгра яқинларимизга: ошна-оғайни, қўни-қўшни, қаришдошлар билан ҳафталик, ойлик тўпланишлар уюштириш, лоақал тасодифан кўришганда Исломга даъват қилиш орқали Исломни Умматга ўргатадиган жамоатни таёрлаб олиш керак. Бу Росулуллоҳ(с.а.в)нинг йўллари ва Қуръон талаби ҳамда энг ажрли фарздир. Буни ажрини, яъни Исломни ҳаётга қайтариш учун бўлган саъй-ҳаракатларнинг ажрини тасаввур қилишингиз учун Исломни ҳимоя қилувчи-Муробитларга ваъда қилинган ажрларни ифодаловчи ҳадисларни келтираман. Риботнинг фазли ҳақида бир неча насслар келган. Масалан саҳиҳ Муслимда Салмон(р.а.)нинг ушбу сўзлари келган: Мен Росулуллоҳ(с.а.в)нинг шундай деганини эшитдим:

«رِبَاطُ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ خَيْرٌ مِنْ صِيَامِ شَهْرٍ وَقِيَامِهِ، وَإِنْ مَاتَ جَرَى عَلَيْهِ عَمَلُهُ الَّذِي كَانَ يَعْمَلُهُ، وَأُجْرِيَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ، وَأَمِنَ الْفَتَّانَ»

«Аллоҳ йўлида бир кеча-кундузлик рибот бир ой кундузи рўза тутиб кечаси намоз ўқишдан яхшироқдир. Агар ўлса қилиб юрган амали унга ёзилаверади, ризқи ҳам ёзилаверади, фитналардан омонда бўлади». Табароний марфуъ ҳадисда ишончли кишилар санади билан ривоят қилди:

«… وَمَنْ مَاتَ مُرَابِطاً فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمِنَ مِنَ الْفَزَعِ الأَكْبَرِ»

«… Кимки Аллоҳ йўлида муробит бўлиб ўлса энг катта даҳшатдан омонда бўлади». Абу Умомадан ривоят қилинишича, Пайғамбар(с.а.в) шундай дедилар:

«إنَّ صَلاَةَ الْمُرَابِطِ تَعْدِلُ خَمْسَمِائَةِ صَلاَةٍ، وَنَفَقَةُ الدِّينَارِ وَالدِّرْهَمِ فِيهِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِمِائَةِ دِينَارٍ يُنْفِقُهُ فِي غَيْرِهِ»

«Муробитнинг намози беш юз намозга тенг келади. Муробитликда сарфланадиган бир динор ва дирҳам бошқа пайтда сарфланадиган етти юз динордан яхшироқдир». Бу ҳадисни Байҳақий «Шуабул имон»да ривоят қилган. Фазола ибн Убайддан шундай дегани ривоят қилинди: Мен Росулуллоҳ(с.а.в)нинг шундай деганини эшитдим:

«كُلُّ مَيِّتٍ يُخْتَمُ عَلَى عَمَلِهِ إِلاَّ الَّذِي مَاتَ مُرَابِطاً فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنَّهُ يَنْمُو لَهُ عَمَلُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَيَأْمَنُ فِتْنَةَ الْقَبْرِ»

«Ўлган ҳар бир одамнинг амали ёпилади. Магар Аллоҳ йўлида муробит бўлиб ўлган кишининг амали ёпилмайди. Чунки унинг амали қиёмат кунигача ўсиб боради ва у қабр фитнасидан омонда бўлади». Термизий ривояти.

Даъват – Исломни таълим бериш-тарбиялаш бўлиб, унинг маъноси мусулмонларга уларнинг туйғуларига таъсир қиладиган ва уларни Аллоҳнинг азоби ва ғазабидан қўрқитадиган суратда динларидаги ишларни ўргатишдирки, мусулмон Аллоҳнинг оятларини ўрганиш ва ўргатиш тариқати натижасида туйғулари ақлига боғланган пайтда таъсир қилувчи кучга айлансин. Исломни сиёсий майдонга қайтириш учун даъват асосий иш ҳисобланади. Даъват шаръий истилоҳ ҳамда фарз амал бўлиб, уни шариат талабига мувофиқ бўлсагина даъват фарзи адо қилинган бўлади. Унда асосан учта фарз бор: Исломни қандай бўлса шундайлигича ўргатиш, ҳар бир айтилган фикрга ҳужжат келтириш ҳамда фикрга боғлиқ ҳолда туйғуларни шакиллантишдан иборат. Шу йўл билан Ислом дарахтининг илдизларидан зараркунандаларни кетказиш – фикр ва аҳкомларни Ислом ақидасига боғлаш ва буларни Қуръон ва суннатдан келиб чиққанлигини баён этиш билан амалга ошади. Ушбу фикр ва аҳкомларни Қуръон ва суннатдан келиб чиққанлиги ҳар бир фикр ва ҳар бир ҳукмнинг шаръий далилини келтириш билан бўлади яъни ҳар бир нарсага – то у Ислом ёки Исломдан деб саналиши учун – далил келтириш зарур.(“Дусия” китобидан). Агар қарши фикр соҳиби бўлса, у ҳолда гўзал суратда мунозара қилиш билан даъват фарзи адо бўлади. Аллоҳ Таоло айтади:

ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

– «(Эй Муҳаммад), Парвардигорингизнинг йўли-динига донолик-ҳикмат билан чиройли панд-насиҳат билан даъват қилинг! Улар (сиз билан талашиб-тортишадиган кимсалар) билан энг гўзал йўлда мужодала-мунозара қилинг! Албатта, Парвардигорингизнинг ўзи Унинг йўлидан озган кимсаларни жуда яхши билур ва У зот ҳидоят топгувчи кишиларни ҳам жуда яхши билур». [16:125]

Ҳикмат – ақлий ҳужжат, чиройли мавъиза эса гўзал эслатмадир. Яъни одамларнинг ақлларига хитоб қилган вақтда уларнинг туйғуларини ва туйғуларига хитоб вақтида эса уларнинг фикрларини қўзғатиш керак, токи туйғулар фикрлар билан боғланиб, комил суратдаги амал келиб чиқсин. Гўзал суратдаги мунозара эса фикратга чекланган ва шахсларга, нафсониятига ўтмайдиган мунозарадир. Даъват тариқатидаги бу уч ҳолатни мулоҳаза қилиб кўриш шарт. Бу ҳақиқатга, икки дунё саодатига элтувчи йўл, Умматни сиёсий майдонга кириб боришининг, ҳатто дунё етакчилигини қўлга олишининг асосий шартидир. Шунга эътибор бермай қўйган кунимиздан бошлаб, хор бўлдик, сиёсий майдондан қувилдик. Аллоҳ Таоло айтади:

وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ () أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمْ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ () قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنْ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنْ الْمُشْرِكِينَ

Уларнинг кўплари Аллоҳга фақат мушрик бўлган(яъни ўзларини «худо» фаҳмлайдиган золим ҳокимларга бўйинсуниб, уларнинг инсониятни ҳалокатга олиб борувчи «кониституциялари»га эргашган) ҳолларидагина иймон келтирадилар. Ёки улар Аллоҳнинг азобидан бирон бало-офат келиб қолишидан ё тўсатдан улар сезмаган ҳолларида қиёмат қойим бўлишидан хотиржаммилар?! Айтинг: «Менинг йўлим шудир. Мен Аллоҳга даъват қиламан. Мен ва менга эргашган кишилар аниқ ҳужжатга – ишончга эгамиз. (Ҳар қандай шерикдан) Аллоҳни поклайман. (Зеро) мен мушриклардан эмасман». [12:106-108].

Ғариб Муслим

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here