Карантин, иқтисоднинг вайрон бўлиши ёки касалликка дучор бўлиш…
Коронавирус эпидемиясига қарши курашишда Иордания режими қўллаган чораларнинг оғир натижалари
Озиқ-овқат таъминоти, соғлиқни сақлаш ва болаларга таълим бериш соҳасида одамларнинг турмуши коронавирус инқирозидан олдин ҳам ҳавас қиладиган ҳолатда эмас эди. Солиқлар ошиб, яшаш харажатлари кўпайган ва ишсизлик нисбати ортиб, 20 %га яқинлашиб қолган эди. Давлат ўзининг ҳалокат ёқасига келиб қолган иқтисодини ва шу йил январда 42 миллиард долларга етган улкан қарзларини ўттиз йиллардан бери Халқаро Валюта Фонди программалари асосида муолажа қилишга, шунингдек, Трамп билан яширин ва ошкора тузилган шартнома бандларига алоқадор лойиҳаларни ижро этишга ҳаракат қилиб келди.
Ҳукумат коронавирус ёйилишини тўхтатиб қолиш борасида бир-бирига зид ва пала-партиш чоралар қўллади. Айрим чоралар кеч қолди ва карантин меъёрлари тўғри йўлга қўйилмади. Айрим тадбирлар эса, бир неча ҳафталарга кечикди. Қолаверса, улардан режимни қўллаб-қувватлаш ва «халқчиллиги»ни оширишда фойдаланилди. Айни пайтда эса, одамларнинг ғазаби ва норозилиги кучайди. Сўнгра режим коронавирус тарқалишига қарши курашиш учун «ҳимоя» қонунига амал қилишни эълон қилди. Ортидан ҳукумат одамларни уйларига қамади. Натижада, соғлиқни сақлаш, таълим ва одамлар турмуши соҳасида ҳаётнинг барча кўринишлари тўхтади, иқтисод ўтирди. Одамлар учун кенг ер тор бўлиб қолди. Шунингдек, улар уйда бекор ўтирар эканлар, чўнтагида қолган бор пулларини озиқ-овқатга сарфлашди.
Фожиали вазият режим умид қилган нарсанинг тескари натижасини бера бошлагач, ҳукумат расмий воизи соғлиқни сақлаш вазири билан бирга «жиддий ва кескин чоралар кўрилса, яқинда ҳаёт яна ўз изига қайтади ва масжидлар яна очилади», деб билдиришди. Ваҳоланки, илгариги куни яна 22та шахс касалга чалингани ҳақида хабар берилди. Шунингдек, соғлиқни сақлаш вазирининг таъбирича, бирор бир ҳолатнинг қайд этилмаслиги инқирознинг тугаганини англатмайди.
Биз юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда қуйидагиларни айтамиз:
Биринчидан: Режимнинг Ислом баён қилган сиёсатни юргизиши қулай ва енгил иш эди. Росулуллоҳ ﷺ айтадилар:
«إِذَا سَمِعْتُمْ بِالطَّاعُونِ بِأَرْضٍ فَلَا تَدْخُلُوهَا وَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ وَأَنْتُمْ بِهَا فَلَا تَخْرُجُوا مِنْهَا»
«Агар бирор жойда ўлат тарқалганини эшитсангиз, у ерга кирманг. Агар сиз турган жойда ўлат тарқалса, у ердан чиқманг». Исломий давлат бир неча юз йиллар айнан мана шу сиёсатни юргизди. эпидемия тарқалган пайт уни чеклаш учун айнан мана шу сиёсат юргизилиши лозим бўлади. Шу билан бирга бошқа жойлардаги одамларнинг тирикчилиги, шу жумладан иқтисодий ишлар давом этиши зарур. Мана шу сиёсат қанча эрта амалга оширилса, унинг фойдаси шунчалик кўп бўлади.
Иккинчидан: Давлат беморларга ҳам, соғ кишиларга ҳам мажбурий карантин жорий қилди. Ҳолбуки, соғ кишилар кўпчиликни ташкил қилади. Шунингдек, бошқа ишларнинг барчаси; иқтисод, таълим, тижорат, сиёсат ва тиббий хизмат тўхтаб қолди. Бошқа касаллар саломатлигини назорат қилишни тўхтатиб қўйиб, коронавирусга қарши курашишнинг қандай фойдаси бор. Ҳолбуки, камбағаллар очликдан қийналаётган ва ҳалокат ёқасига келиб, иқтисод ғилдираги тўхтаган бўлса. Пайғамбаримиз ﷺнинг қуйидаги ҳадиси ушбу ҳолатга мос келади:
«دَخَلَتْ امْرَأَةٌ النَّارَ فِي هِرَّةٍ رَبَطَتْهَا فَلَا هِيَ أَطْعَمَتْهَا وَلَا هِيَ أَرْسَلَتْهَا تَأْكُلُ مِنْ خَشَاشِ الْأَرْضِ حَتَّى مَاتَتْ هَزْلًا»
«Бир аёл мушукни токи ўлгунича, таомлантирмай боғлаб қўйгани ва ердаги ҳашоратлардан ейишга қўйиб юбормагани учун дўзахга кирди». Ушбу режим одамларга нисбатан шундай муомала қилмоқда.
Учинчидан: Касалланиш ҳолатлари давом этмоқда ва касаллар билан алоқада бўлганларга нисбатан карантин ҳолати тўхтагани йўқ. Шунинг учун ҳимояланиш, сайр қилмаслик, давлат ишларини бекор қилиш ва одамлар тирикчилик ишларини чекланган ҳолда амалга ошириш каби ишларга оид қонунга амал қилиш ҳануз ўз кучида қолмоқда. Лекин шундай пайтда режим томонидан яқинда ҳаёт ўз изига қайтади деб хабар тарқатилиши бу тадбирлар муваффақиятсизликка учраганидан дарак бермоқда. Шунинг учун фақат эпидемия тарқалган минтақаларга карантин жорий қилиб, касаллик тарқалмаган минтақаларда ҳаёт одатдагидек давом этиши лозимдир. Бир шарт биланки, бугун расмий нотиқ айтаётган тадбир ва эҳтиёт чоралари кўрилиши керак. Ўша чораларнинг энг муҳимларидан бири мусулмонларнинг масжидларда жамоат ва жумъа намозларини ўқишларига имконият яратиб беришдир.
Тўртинчидан: Режимнинг коронавирусга қарши кураш учун қўллаган чора-тадбирларидан ҳалокатли иқтисодий натижалар келиб чиқди. Чунки бу чора тадбирлар дард устига чипқон бўлди. Раъй газетасининг 2020 йил 11 апрел шанба сонида коронавирус пандемияси хатари туфайли бир ой ишлар тўхтатилиши оқибатида бир миллиард доллардан озроқ зарар кўрилди. Шунга қарамай, молия вазири: «Харажат камайтирилмайди, чунки у иқтисодда пайдо бўлган секинлашишни тезлаштиради», деди. Ҳолбуки, иқтисодий муаммонинг сабаби мустамлакачи кофир капиталистик иқтисодий низом йўналишидадир. Чунки бу низом иқтисодий тараққиёт лойиҳаларида виртуал пул ва рибога асослангандир. Унинг ҳалокатли натижалари Америка ва Европа етакчилигидаги энг кучли давлатларда яққол кўриниб турибди. Исломдаги иқтисодий низом эса, Умматни рибо, хаёлий пуллар ва иқтисодий виртуал лойиҳалардан озод қилади. Шунингдек, тилла ва кумушга эмас, балки Американинг дунё бойликларини ўғирлаши ва ҳийласига асосланган қоғоз пул (доллар) ҳукмронлигидан озод қилади.
Бешинчидан: Касаллик тарқалган мусулмон юртлардаги аксар ҳукмрон режимлар автократик бўлиб, салтанат кучига таянади. Эпидемияга нисбатан амалга ошираётган сиёсати эса, хато бўлиб, улар эпидемияни тўхтатиш учун карантин жорий қилишдан бошқа чора топа олмаяптилар. Кўриниб турибдики, ҳукумат одамларни икки танлов ўртасига ташлаб қўйган. Улар ё карантинда ўтириб, иқтисод емирилиши ва қашшоқлик ва очарчилик тарқалиши керак ёки касалликка чалиниб, эпидемия тарқалиши керак. Шунинг учун режим тадбир чораларни ушбу икки танловдан бирига мувофиқ шакллантирди. Икки ҳолатда ҳам ё саломатликка ё иқтисодга ёки ҳар иккисига хатарли натижа бор. Шунинг учун Уммат режим тақдим этадиган сиёсий ва иқтисодий тўловдан огоҳ бўлиши лозим. Чунки одамлар бу тўловларни коронавирус эпидемиясининг иқтисодий оқибатлари ва харажатлари эвазига тўлайдилар.
Эй мусулмонлар… Эй Иордания аҳли
Бугун оламда, шу жумладан исломий юртларда ҳосил бўлган чалкашликнинг сабаби фалокат ва эпидемияларни тўғри муолажа қиладиган Исломий давлатнинг йўқлигидадир. Агар Исломий давлат барпо бўлса, фалокатлар туғилмасдан олдин бартараф этилади, касалликлар тарқалишидан олдин тўхтатилади. Давлат эпидемия тарқалишидан олдин уни тўхтатишга тайёр туради ва фурсатни қўлдан бериб, кейин иқтисодни қурбон қилмайди. Давлат одамларнинг саломатлиги билан савдолашмай ва унда эътиборсизлик қилмай иқтисодни ҳимоя қилади. Фалокат ва эпидемияга нисбатан тўғри муомала қилар экан, олам учун амалий программа тақдим этади. Уммат фарзандлари шуни унутмаслиги лозимки, ҳаёт майдонида Ислом йўқлиги ҳар қандай эпидемиядан юксак мусибатдир.
Аллоҳ Таоло буюк рисолат билан азиз қилиб қўйган ушбу Исломий Уммат бугундан бошлаб ўзини ва инсониятни бахтсизлик ва машаққатдан қутқариш учун Пайғамбарлик минҳожи асосидаги рошид Халифалик давлатини тиклаш сари ҳаракат қилиши лозим. Биз сизларни савоб ишга, давлат барпо этиш учун ҳаракат қилаётганларга ёрдам беришга чақирамиз ва ғайратли бўлишингизни сўраймиз.
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ﴾
«Эй мўминлар, Аллоҳ ва Унинг пайғамбари сизларни абадий ҳаёт берадиган нарсага (яъни, динга) даъват қилар экан, уни қабул қилинглар ва билингларки, шубҳасиз, Аллоҳ ҳар бир киши билан унинг қалби ўртасини эгаллаб турур ва шубҳасиз, Унинг ҳузурига тўпланурсизлар» [Анфол 24]
