بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
Константинополни фатҳ этиш шон-шарафидан Халифаликни барпо этиш шон-шарафига
Асъад Мансур
Мусулмонлар Росули акрам ﷺнинг башоратларини, худди шариатдаги буйруқ ва қайтариқларни тасдиқлагандек тасдиқладилар ҳамда уларнинг қалбларига заррача шубҳа ораламади. Чунки ул зот пайғамбар бўлиб, ёлғон гапирмайдилар ҳамда ул зотнинг Аллоҳнинг шаънига ҳеч бир сўзни тўқишлари ақлан мумкин бўлмаган ишдир. Шунингдек, ул зот фолбин ҳам эмаслар,
وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى + إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى
«Ва у ўз ҳавойи-хоҳиши билан сўзламас. У фақат (Аллоҳ томонидан Росулига) ваҳи қилинаётган (дилига жо қилинаётган) бир ваҳидир» [Нажм 4]
Демак, Росулуллоҳ ғайб оламини, яъни ўзига кўрсатилган башоратларни Роббисидан билдилар. Мусулмонлар ҳам бу башоратларни талаб, деб ҳисобладилар. Чунки ушбу хабар амал қилишга бўлган талабдир. Шу сабабдан бу башоратлар инсоннинг амалисиз асло рўёбга чиқмайди, деб билдилар. Мусулмонларда – амал қилмай, нусратни кутиб ўтирсак, фаришталар тушиб, бизнинг ўрнимизга жанг қиладилар, деган фикр мутлақо бўлмаган. Билъакс, улар Аллоҳга таваккал қилиб, Унинг йўлида молу жонларини тикиб, жиддий ҳаракат қилдилар ва тўла тайёргарлик кўрдилар. Ана шундагина фаришталар тушадилар ва мусулмонларга қўрқманглар, хафа бўлманглар, биз сизларга бу дунё ҳаётида ҳам, охиратда ҳам ёру ёрдамчимиз, Роббингиз бизга сизларни собитқадам қилиб туришимизни буюриб, кофирларнинг бўйнини узинглар, бармоқларини чопинглар, дея ваҳи қилди, дерлар.
Мусулмонлар Росули карим ﷺнинг
«لَتُفْتَحَنَّ الْقُسْطَنْطِينِيَّةُ فَلَنِعْمَ الْأَمِيرُ أَمِيرُهَا وَلَنِعْمَ الْجَيْشُ ذَلِكَ الْجَيْشُ»
«Константинопол албатта фатҳ бўлади. Уни фатҳ қилган амир нақадар яхши амир, уни фатҳ қилган қўшин нақадар яхши қўшин», деган сўзларини эшитгач, олийҳиммат зотларнинг ҳар бири ушбу фатҳнинг шон-шарафига ноил бўлиш илинжида жиддий ҳаракат қилдилар. Улар зора ўша амир мен бўлсам ёки ўша қўшин мен бўлсам, дея умид қилардилар.
Шунинг учун халифа Муовия Константинополга қўшин юбориб, у ҳам ўша фотиҳ амир шу бўлсин, деган умид билан қўшинга ўз ўғли Язидни амир қилди. Язид билан улуғ саҳобалар йўлга тушдилар ва уларнинг ҳар бири ўша фотиҳ қўшин биз бўлсак, дея умид қилдилар. Бану Умайянинг буюк халифаларидан ҳар бир халифа ушбу шарафга етишиш ниятида энг буюк империянинг шарқий пойтахти бўлган шаҳарни фатҳ қилишга ўз жигаргўшаларини юборди. Халифа Абдулмаликнинг ўғли Маслама, ушбу ҳадиснинг саҳиҳлигига ишонч ҳосил қилгач, у ҳам ғазот сари йўл олди. Шу зайл ўнлаб йиллар давомида Константинополни қамал қилиб, атрофларини фатҳ қилдилар ва улардан баъзилари қазо қилди. Уларни ўша ерда кўп излари-белгилари бор ва бу белгилардан энг машҳури улуғ саҳобий Абу Айюб ансорийнинг қабридир.
Дарвоқе, мен бундан қирқ йил олдин одамлар билан гаплашганимда уларга буюк боболарини ва Халифаликни барпо этиш фарзлигини эслатар эдим. Ўшанда бир киши туриб, менга «сизга ҳеч ким пайқамайдиган бир масжидни кўрсатаман», деб қолди. Мени Истанбулнинг Қоракўй районидаги бир масжидга олиб борди. Масжидга киргандим, дилимга бир осудалик кирди. Ҳақиқатдан ҳам бу масжид ўзининг ҳокисор-тавозелиги билан бошқа нақшинкор, қубба ва минорали масжидлардан ажралиб турарди. Дарвозаси тепасига «Арабий шариф масжиди, уни Маслама ибн Абдулмалик ҳижратнинг 77 йили бино қилди», деб араб тилида ёзиб қўйилган эди.
Мусулмонларнинг ташвиши шундай бўлган. Уларнинг ташвишлари Константинополни фатҳ қилиб, ушбу башоратга ва Римни фатҳ қилишдек иккинчи башоратга ноил бўлишдан иборат бўлган. Ўшанда Росулуллоҳ ﷺдан «Қайси шаҳар биринчи фатҳ бўлади-Константинополми ёки Римми», деб сўрашганда ул зот
«مَدِينَةُ هِرَقْلَ تُفْتَحُ أَوَّلًا يَعْنِي قُسْطَنْطِينِيَّةَ»
«Биринчи Ираклининг шаҳри, яъни, Константинопол фатҳ бўлади», деб жавоб қилганлар. Шу боисдан мусулмонлар уни Шарқдан фатҳ қилишга муваффақ бўлишолмагач, Ғарбдан фатҳ қилиш ва шу орқали уни икки томондан ўраб олиш ҳақида ўйландилар. Шу мақсадда Испанияни фатҳ қилдилар ва Париж остонасига етдилар, Италиянинг Сицилиясини фатҳ қилиб, Римга яқин келиб қолдилар… Бу билан улар ҳавойи-хоҳиши билангапирмайдиган Росули акрамнинг хушхабарларини рўёбга чиқаришга уриндилар.
Бану Аббос халифалари румликларга қарши жанг қилардилар. Уларни мамлакатини тиз чўктириб, жизя тўлашга мажбур қилдилар. Шунда румликлардан бири исён қилиб, жизя тўлашдан бош тортиб, халифага хат ёзганда, хатининг орқа бетига халифа бундай жавоб ёзади:
«Мўминлар амири Ҳорунар Рашиддан румликлар кўппаги Никифорга. Сен кофирни боласини хатини ўқидим, жавобини эса, эшитмайсан, балки ўз кўзларинг билан кўрасан». Сўнг халифа ўша куниёқ отига миниб, шошилинч йўлга тушди ва Иракли шаҳрига етиб борди. Румликларни разолат ва балога гирифтор қилиб… ўлдирди ва асирга олди. Никифор эса, разил бўлди ва ҳар йили жизя тўлаб туриши эвазига Ҳорундан омонлик сўраган эди, рози бўлди».
Кейин Аббосийлар Халифалиги Онадўлининг фатҳ қилинган ерларидан мусулмон туркларга ажратиб бердилар, турклар Константинополни фатҳ қилиш йўлида у ерларни ҳимоя қилиб, румликларга қарши курашишди. Туркларнинг биринчи амири милодий 1040 йили Салжуқ Бек бўлди. У Онадўлининг жуда кўп ерларини Халифаликка бўйсундиришга муваффақ бўлди. Шундан бошлаб Салжуқий амирлар жиҳодни давом эттириб, ниҳоят Усмонийлар етишиб чиқди. Усмонийлар ҳам жиҳодни давом эттириб, милодий 1453 йилда Константинополни ўраб олишга ва Муҳаммад Фотиҳ етакчилигида уни фатҳ қилишга муваффақ бўлдилар. Муҳаммад Фотиҳ Аё Сўфия черковини масжидга айлантирди. Ғарб жинни бўлиб қолди… Ватикан папаси таҳдидли гаплар тарқатди. Шунда Муҳаммад Фотиҳга унга таҳдидли мактуб йўллаб, «Аё Сўфия ибодатгоҳ бўлиб қолиш шарафига муяссар бўлди. Агар сен жим бўлмасанг, мен Римга кириб бориб, Ватиканни отхонага айлантираман», деди. Папа қўрқиб кетди ва жим бўлди. Аммо Муҳаммад Фотиҳ жим бўлмади, тўхтамади… у «бу йил ҳаж йили, келаси йил эса, Рим фатҳи йилидир, инша Аллоҳ», деди. Бироқ, ҳажга кетаётганида ажали етиб вафот этди. Аллоҳ шуни пешонасига ёзган экан ва Рим фатҳини бошқа кишига насиб этган экан. Яъни, Росулуллоҳ ﷺ башорат қилган Константинопол фатҳи ҳижрий 850 йилда рўёбга чиққан бўлса, ўшанга қадар мусулмонлар Пайғамбарлари башоратидан бир зум ҳам ноумид бўлмадилар.
Мана, бугун ҳам мусулмонлар орасидаги олийҳиммат кишилар умидларини узмай, азм-қарорларида маҳкам туриб, Росули акрам ﷺнинг бошқа башоратлари ҳам рўёбга чиқишига ишончлари комил ҳолда турибдилар. Ушбу башоратлардан бири бўлмиш
«ثُمَّ تَكُونُ خِلَافَةً عَلَى مِنْهَاجِ النُّبُوَّةِ»
«Кейин Пайғамбарлик минҳожи асосидаги Халифалик бўлади», деган башоратларини рўёбга чиқариш учун оёққа турдилар. Улар орасида Тақийюддин Набаҳоний роҳимаҳуллоҳ пешқадамлик билан чиқди. У киши ўша ерда биринчи халифани барпо қилиш умидида жиддий ҳаракат қилиб, ижтиҳод олиб бориб, оламшумул буюк бир Ҳизбга асос солди. Аллоҳнинг фазлу марҳамати ила, бу Ҳизб чуқур-ёрқин фикри, ўткир қарашлари ва мукаммал онги билан фаолият бошлади. Набаҳонийнинг Ҳизбига кирган ҳар бир аъзо ҳам, Халифалик учун фаолият қилиш шарафига эришиш ва уни кўзлари билан кўриб қувониш илинжида ҳамда ушбу башорат унинг қўли билан рўёбга чиқишини умид қилиб жиддий ҳаракат қилди, ижтиҳод олиб борди. Шу зайл улар собит қадам бўлиб, қасамларини бузмадилар, тўқиган нарсаларини чуваб-бузмадилар, орқага чекинмадилар. Баъзилари вафот этди, баъзилари шаҳидликка мунтазирлар ва барчалари аҳд-паймонларини ўзгартирмай, кечаю кундуз тинимсиз амал ва зикрда давом этмоқдалар. Ҳар бирлари Аллоҳнинг ваъдасига ва Росули ﷺнинг башоратларига ишонган ҳолда, учинчи амирлари Атои хайрнинг қўлига қўлларини бериб, Аллоҳ у кишининг ва бизнинг қўлимиз билан Росулининг башоратларини амалга оширади, деган умидда ҳаракат қилмоқдалар.
Дарҳақиқат, у кишининг амирлигида Ҳизб ишлари кенгайди, чуқурлашди, хилма-хил ютуқларга, Ҳизб доирасининг кенгайиб, янги-янги касблар бўлишига, бинокорликка эришилди, аъзоларда тушунча, онг ва ўзига ишонч даражаси ортди.
Ҳар бир амирликда собит турган кишилар бинокор бўладилар, вайрон қилмайдилар. Зиёда бўладилар, камаймайдилар. Ҳаракатни такомиллаштириб, камолотга интиладилар. Ҳар бирларининг дили истиқболдаги башоратларни рўёбга чиқаришга нисбатан умид ва ишончга тўла бўлади. Негаки, улар буюк зотлар авлоди бўлиб, ушбу Уммат қорнидан туғилгандирлар. Ҳизб аъзоларининг жамоатчилик томонидан қабул қилиниши даражаси кундан-кунга ортмоқда. Зотан, уларнинг кўзида бутун куфр кучлари арзимасдир, негаки улар ҳиммат ва мақсадлари олий инсонлардирлар.
Аллоҳ ўз рисоласини қаерга қўйишини ўзи билгувчидир, Росули башоратларини кимнинг қўли билан амалга ошиши фақат У зотнинг ўзи билади. Бас, бунинг учун беллашувчилар беллашсинлар.
Роя газетасининг 2020 йил 15 январ чоршанба кунги 269-сонидан
