ИЭС бўйича яна саволлар пайдо бўлди…
25-январ куни Бишкекнинг айрим кичик туманларида иссиқлик ва иссиқ сув берилмай қолди. Сабаби, 26-январ кечқурун “Электр станциялари” матбуот хизматининг хабар қилишича, Бишкек иссиқлик марказининг сув қувурларида носозликлар аниқланган. Расмий маълумотга кўра, қувурларнинг бузилишига ИЭСни модернизациялар ишларида йўл қўйилган камчиликлар сабаб бўлган.
Маълумки, Бишкек ИЭСни модернизациялаш иши 2014-2017 йиллар оралиғида Хитойнинг ТВЕА компанияси тарафидан амалга оширилган. У Хитойнинг “Эксимбанк”и томонидан ажратилган 386 миллион долларлик фоизли кредит билан молиялаштирилган. Кредит 2033-йилга қадар 480 миллион доллар қилиб қайтарилиши керак.
2018-йилнинг 26-январида ҳам ИЭСда авария содир бўлиб, унинг оқибатлари барчамизнинг ёдимизда. Бироқ, “авария” иши коррупцияга қарши курашга айлантирилди ва ҳатто, ички сиёсий курашда қурол қилиб олиниб, унинг ортидаги ўта муҳим ишлар эътибордан четда қолдирилди. Биз кўтармоқчи бўлган мавзу порахўрлик ҳақида бўлмагани сабабли, асосий гапга ўтамиз.
ИЭС модернизацияси бўйича текширув олиб борилганда Хитой компанияси сотиб олинган буюмларни ўта қиммат кўрсатгани аниқланган (мисол учун: бир дона омбир 600$). Бироқ, бизнинг мамлакат компаниянинг маблағни қандай ишлатганига кириша олмайди. Чунки, шартнома шундай тузилган. Шунда 250 млн. долларлик иш 386 млн. бўлиб қолгани маълум бўлди. Табиийки, шу ўринда савол туғилади: Нима учун биз қарз бўлиб қолаётган маблағни хитой компанияси ўзи билганича ишлатиши керак? Улар хоҳлагандай сарфлаган пулларни нима учун биз тўлашимиз керак?
Ўша вақтда айрим депутатлар модернизация бўйича келишув Жогорку Кенешдан смета (бюджет кирим-чиқимларининг тахминий ҳисоби) олмай туриб ва техник-иқтисодий асоси йўқ бўла туриб тасдиқланиб кетганини айтиб чиқишган. Бунга президент қўл қўйган. Айрим депутатлар бўлса, шартнома кўриб чиқилиши олдидан ТВЕА компанияси 30 депутатни Хитойга олиб бориб “ўйнатиб келганини” ҳам айтишган. Шундай савол туғилади: Нима учун бундай шубҳали шартномаларни тузган одамлар туфайли тўпланган қарзлар бизнинг бўйнимизга тушиши керак?
Булардан ташқари, Хитой компанияси қилиб кетган сифатсиз ишларнинг касофати ҳам бизнинг зиммамизга тушиб, таъмирлаш учун яна қайта маблағ сарфлаяпмиз.
Шу сабабли, бундай шубҳали шартномалар ва уларнинг бажарилиши оқибатида бўйнимизга илинган қарзларни халқ тўламаслиги керак.
- Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам деганлар:
«لاَ ضَرَرَ وَلاَ ضِرَارَ»
“Зарар кўриш ҳам, зарар етказиш ҳам йўқ”. (Ибн Можа ва Аҳмад ривоятлари).
Шунингдек, фоизли кредитларнинг фоизларини ҳам тўламаслиги керак.
Аллоҳ Таоло айтади:
وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا
“Аллоҳ савдони ҳалол ва рибони ҳаром қилди” [2:275]
Абдун-Наср
