Туркистон:
18 март куни эрталаб соат 7-30 чамаси, Ўзбек чегара аскарлари бир неча ҳарбий техникалари билан, Жалолобод вилоятининг Олабуқа районидаги Ўзбек Қирғиз мамлакатлари ўрталарида, ҳали бир томонга ўтмаган ноаниқ минтақалардан бирини босиб олди. У ерга блог постлар ўрнатиб, аҳолини бир четдан паспортларини текшириб ўтказа бошлади. Бу минтақа советлар иттифоқи давридан буён Қирғизистон давлати томонидан назорат қилиниб келинган.
“Кабарлар” ахборот агентлиги тарқатган маълумотга кўра, 19 март куни Қирғиз ҳарбийлари ҳам “Кербен Ала бука” районида йўл бўйига иккита зирхли ҳарбий машинасини олиб келиб қўйган. Матбуотнинг айтишича, Қирғиз ҳарбий қувватлари ҳам чегара бузилган минтақа томон йўналтирила бошланган эмиш.
Аслини олганда Қирғизистон, Ўзбекистон томонни чегара билан тўсган эмас. Чегара фақат Ўзбеклар томонидан тўсилган. Қирғизистон эса, чегарани фақат Қирғиз чегарачи ҳарбий аскарлари томонидан назорат қилиб туради.
Вазия ҳақида айтадиган бўлсак. Албатта бу давлатлараро келишувлар асосида ечилиши лозим бўлган муаммо ҳисобланади. Лекин илгари ҳам бу каби муаммолар бўлиб ўтган эди. Масалан 2013 йили Қирғиз ҳукумати “Қирғизгаз”ни Россияга сотиб юборганида, Ўзбекистон Қирғизистонга газ беришни мутлақ тўхтатиб қўйган эди. Бизнинг ишонган вазирларимиз эса, уялмай, “Ўзбек вазирлари бизни қабул қилишмаяпти”, дейишган. Ўзбекистон етакчилари Қирғизистон давлат етакчиларига мустақил мамлакат раҳбарлари сифатида қарамай қўйган. Улар Қирғиз вазирлари билан бирор муаммони ҳал қилишда музокарага бориш учун ҳатто учрашишни ҳам лозим деб билишмайди. Шунинг учун Қирғизистон гоҳ Россияга, гоҳ Америкага хушомад қилиб туришга мажбур. Ҳозирги ҳолатда ОДКБ ташкилоти шартномаси бўлмаса, Ўзбекистон Қирғизистонга бостириб кириб келармиди.
Лекин муаммонинг асоси буларда эмас. Қирғизистондаги бир қатор қувватлар Қирғиз халқини муаммони ечиши мумкин бўлган қувват сифатида ифодалай бошлади. Бу ўта хавфли ҳолат бўлиб, миллий низони янада кескинлаштиради.Муаммонинг бошланиши, яъни Ўзбекистонни агрессив ҳаракатларга ўта бориши, мухолифат кучларининг баҳордаги жонлана бошлаган ҳаракатларига боғлиқ. Лекин Ўзбекистонни амалдаги Қирғиз етакчи гуруҳи ёки уни ҳимоя қилиб қолиш керак деган фикрлар қизиқтирмайди. Каримов 2010 йилдаги миллий низолар яна такрорланиб қолиши мумкинлигидан хавотирда.
Охирги вақтларда, ҳукумат ўзига қарашли барча соҳаларни миллатчилик фикри устувор бўлган қатлам вакиллари билан алмаштириб олди. Улар ўз навбатида, ўзидаги миллий туйғулари билан ўзларидаги салоҳиятларидан фойдаланишиб, муҳитимизни ҳам миллий идиология каби бузуқ робиталар билан лайқалатиб юборишди. Куч орган ходимлари етакчилигида ҳатто диний идора ва элита вакиллари ҳам миллийлаша бошлади. Бу эса ўз навбатида, ҳукуматга интилган ёки ҳукуматни ўз қўлида ушлаб қолишга ҳаракат қилаётган қувватлар учун, хоҳлаган пайтларида аланга олдириб юбориши мумкин бўлган бузуқ муҳитни пайдо қилиб бораяпти.
Ўзбек хавфсизлик кучлари бу кетувдан хавфсирай бошлашди. Улар юқоридаги зўравонлик ҳаракатлари билан Ўзбек миллатини, хоссатан улар ичидаги миллатчи тўда вакилларини руҳан бир мунча қўллаб юборади. Чунки Қирғизистондаги миллий элита вакиллари ҳаддан ташқари вазиятни кескинлатиб юборишди. Улар ҳатто диний уламо ёки таниқли диний фигураларини ҳам Қирғиз миллий уламолари деб номлай бошлашди. Ваҳолангки диний қатлам бир миллатга ёки қавмга хос бўлиши мумкин эмас.
Ҳарбий ҳаракатлар мободо бошланганида ҳам, Қирғизистоннинг ҳарбий ҳолати Ўзбекистоннинг ҳарбий қувватига бас кела оладиган ҳолатда эмас. Халқнинг ватанпарварлик туйғусини кўтариш эса, ахмоқлик бўлиб, ички миллий низоларни келтириб чиқариши мумкин. Бу гражданлар урушига олиб боради. Яъни Ўзбекистон Қирғизистондаги Ўзбек миллати вакилларини қуроллантириб бориш билан, минтақада билвосита, яъни ўзи аралашмаган ҳолатда иш бошлаб юбориши мумкин. Худди Россиянинг Украинага қарши олиб борган уруши сингари.
Муаммонинг ечими: – Исломий муҳитни тўғри шакллантириш билан ва уни шу муаммони ечиш учун тўғри ишлата олиш билан амалга ошиши мумкин. Авваламбор Қирғизистонда миллатчилик муҳитини йўққа чиқариш керак. Яъни бу миллатчилик деган ифлос муҳитдан оппозиция ҳам, позиция ҳам ва уларни ҳимоя қилиш мақсадида Россия сингари бошқа учунчи куч вакиллари ҳам фойдалана олишмасин. Ўрнини албатта исломий, тўғри исломий муҳит эгаллаши лозим.
Бунинг учун орган ходимлари диний жамоаларга ва шахсларга тўғри даъват олиб боришлари учун имкон беришлари керак. Охирги вақтларда юз бераётган босимлар, ношаръий имтиҳонлар ва цензуралар ўтказилиши, уларга саводсиз одамлар томонидан нотўғри ва бўҳтонларга тўла мавизалар темалари бериб турилиши, бу худди исломий шахсларни куфр қафасига солиб қўйиш билан баробар. Уларга жамиятимиздаги бузуқ кўринишларга ва ношаръий йўналишларга нисбатан ўз муносабатларини билдира олиш имконини бериш керак.
Акс ҳолда, юқоридаги Ўзбекистон томонидан бошланган камситиш ҳаракатлари давом этаверади. Чунки биз уларни ҳам ўзимизни ҳам хавотирга солиб бораётган бузуқ муҳит пайдо қилиб бораверадиган ҳолатлар пайдо қилиб олаяпмиз. Уни олдини олиши мумкин бўлган уламолар армиясини эса, оғизларини жиловлаб, баъзиларини қамаб, қувғин қилиб юборишаяпти. Биз Ўзбекистонга таъсир қила олмас эканмиз, ҳатто тинч ҳолатда ўта катта гапираётган ҳукуматимиз ҳам уларга таъсир ўтказа олмас экан, келинглар ўз ичимиздаги бузуқчиликларга қарши курашайлик. Бузуқчиликларни атайин пайдо қилаётган бузуқ қувватларга қарши курашайлик.
