Ислом уламолари, жумладан, Ҳанафий мазҳабининг етакчи уламолари ҳам бошқа дин ва миллат вакилларининг байрамларини нишонлаш у ёқда турсин, ҳатто уларни табриклашни ҳам харом ҳисоблашгани ҳолда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Аллоҳни эмас, балки расмий ҳукуматни рози қилиш илинжида Аллоҳнинг динига қарши боришга жураът қилишда давом этмоқда.
Аввалроқ Ўзбекистон мусулмонлари диний идораси мусулмонларга янги йилни кутиб олиш ва байрам қилишни ҳалол қилиб берган бўлса, 19 март куни диний идора расмий сайтида эълон қилинган мақолада муфтий Усмонхон Алимов Наврўз байрамининг тарихи ва аҳамияти ҳақида тўхталиб, уни “яшариш ва янгиланиш байрами” сифатида нишонлаш жоизлигига рухсат берди.
“Наврўз байрамининг тарихига назар ташласак, у қадимий ва ўзига хос босқичларни босиб ўтган навқирон ва кўҳна байрам ҳисобланади. Бу байрам Эрон, Покистон, Афғонистон, Қирғизистон, Қозоғистон, Тожикистон ва шу жумладан, Ўзбекистон ҳудудида ҳам қадимдан ўзгача тайёргарлик билан қарши олинган. Абу Бакр Наршахийнинг “Бухоро тарихи” асарида таъкидланишича, Наврўз тўрт минг йилдан бери ота боболаримиз томонидан байрам сифатида нишонланиб келинар экан”, – дейилади мақолада.
Муфтийнинг уқтиришича, “наврўз деганда фақат 21 мартда нишонланадиган байрамни тушунмаслик лозим. Аслида наврўз форсча “янги кун” дегани бўлиб, совуқ қишдан кўклам баҳорга, мисоли янги ва умидбахш кунларга етилгани учун янги кунга қиёсланган ва шундай ном берилган”.
“Хулоса қилиб айтганда, Наврўз яшариш ва янгиланиш байрами бўлиб, унда барча биргаликда, хуш кайфиятда баҳорни қарши олади ва бир-бирларига эзгу тилакларни улашадилар. Бир сўз билан айтганда, Наврўз бирдамлик, аҳллик байрами бўлиш билан бирга, барчага хайрли ишларни янада кўпроқ амалга ошириш учун янгидан-янги куч-ғайрат бағишлайди”, – дейди Ўзбекистон мусулмон идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов.
Муфтий айтганидек, наврўз байрами тўрт минг йилдан бери нишонланиб келинаётган бўлса, Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган биз мусулмонлар учун бу кунни байрам қилишлик жоизми?
Пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллаҳу алайҳи ва саллам Мадина шаҳрига хижрат қилиб келганларида мадиналикларнинг иккита байрами бор эди. Расулуллоҳ саллоллаҳу алайҳи ва саллам: “Бу қандай кунлар? – деб сўрадилар. Мадиналиклар: “Биз жохилият даврида бу кунларда байрам қилар эдик”, дедилар. Росулуллоҳ “Аллоҳ таоло сизлар учун бу икки кунингизни Қурбон ва Рамазон байрамларига алиштирди”, – дедилар. (Абу Довуд: “Сунан”)
Имом Бухорий ва имом Муслим ривоят қилган ҳадисда, пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бир халқнинг ўз байрами бор. Бу кун – бизнинг байрамимиздир”, – деганлар.
Бундан ташқари, Ҳанафий мазҳабининг машҳур уламоларидан аллома Мулло Али Қори раҳимаҳуллоҳ “Фиқҳул-акбар” китобига битган шарҳларида “Диндан чиқарадиган лафзлар ва ҳаракатлар” бобида: “Ал-Хулоса”да келадики, кимки наврўз кунида мажусийга тухум ҳадя қилса, кофир бўлади. Чунки бу иш мушрикнинг куфри ва бузғунчилигига ёрдам беришдир ёки ҳадя қилиш билан уларга ўзини ўхшатишдир. Бундан наврўз куни мусулмонга бирор нарса ҳадя қилса кофир бўлмайди, деган хулоса келиб чиқади. Аммо бунда ҳам мулоҳаза бор. Чунки ўхшашлик мавжуддир. Бироқ, бу иш қасддан эмас, тасодифан наврўз кунига тўғри келиб қолса, зарари йўқ. Кимки наврўз куни кофирлар (байрам учун) йиғиладиган ерга чиқса, кофир бўлади. Чунки бу куфрни эълон қилишдир”, – дейилган.
Аллома Муҳаммад ибн Солиҳ ал-Усаймин раҳимаҳуллоҳ янги йил байрами билан табриклаш ва бу байрамда иштирок этишнинг ҳукми ҳақида сўралган эдилар. У киши бу саволга жавоб бериб, жумладан шундай деганлар: “Кофирларни янги йил байрами билан ёки бошқа диний байрамлари билан табриклаш ихтилофсиз ҳаромдир. Ибнул-Қаййим раҳимаҳуллоҳ “Аҳкому аҳлиз-зимма” китобларида зикр қиладиларки: “Кофирликка хос бўлган шиорларни табриклаш ихтилофсиз ҳаромдир. Масалан, уларнинг байрамлари, рўзалари билан табриклаб, “сизга байрам муборак”, деб айтиш ёки бошқа бир кўринишда табриклаш – агар ўша сўзни айтувчи одам кофирликдан қутулиб қолса ҳам – ҳаром ишлардандир. Бу ўша кофирнинг хочга сажда қилишини табриклаш билан баробардир”.
Бундан хулоса шуки, Ислом дини келгунга қадар нишонланган байрамлар мусулмонларнинг байрамлари эмас ва бу ўринда ота боболардан қолган урф-одатнинг ҳеч қандай қиймати йўқ.
Қолаверса, Расулуллоҳ саллоллаҳу алайҳи ва саллам: “Кимда-ким ўзини бирон қавмга ÿхшатса, бас, у ҳам улардан биридир”, деганлар. (Имом Аҳмад ва Абу Довуд ривояти).
Шу ўринда бизлар уламолар айтган йўлга эргашаверамиз, тўғри ёки нотўғрилиги учун фатво берганлар жавоб бераверади дейишимиз ҳам хатодир.
Ҳотам Тоийнинг ўғли Адий Мадинага борганида, одамлар унинг келгани ҳақида гап тарқатишди. У бўйнига кумушдан ясалган хоч таққан ҳолида Расулуллоҳ саллоллаҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурлариига киради. Шунда у зот: “Улар Аллоҳни қўйиб ўзларининг ҳибр ва роҳибларини ҳамда Масиҳ ибн Марямни Робб тутдилар”, оятини тиловат қилаётган эдилар. Шунда Адий розияллоҳу анҳу: “Уларга ҳеч ибодат қилишгани йўқ”, деди. Пайғамбаримиз саллоллаҳу алайҳи ва саллам: “Лекин уларга ҳалолни ҳаром қилдилар ва ҳаромни ҳалол қилдилар, улар эса эргашдилар. Ана ўша уларга ибодат қилишдир”, дедилар.
Бундан кўриниб турибдики, бирор шахс ёки нарсани худо деб эътиқод қилиш билангина ширк бўлмас экан, балки ҳаётда шариатнинг кўрсатмаларини қўйиб бошқанинг кўрсатмаларини олиш билан, жумладан ҳалол-ҳаромни ажратишда Аллоҳнинг айтганидан бошқанинг айтганига юриш билан ҳам ширк келтириш содир бўлар экан. Шундай экан бизлар диний идора чиқарган ҳар бир фатвога кўр-кўрона эргашавермай уларни хатога йўл қўяётганлари ва Аллоҳнинг шариатига қарши боришга журъат қилишаётганини айтишимиз, уларни муҳосаба қилишимиз зарур бўлади. Чунки, Қиёмат куни етакчилар ўз аҳллари устидан жавоб беришганидек, эргашувчилар ҳам улар томонидан йўл қўйилган хатоларга сукут қилганликлари учун жавоб беради.
Абдураҳмон Одилов
Ҳизб ут-Таҳрир – Қирғизистон матбуот бўлими аъзоси
