Туркистон:
Апрель ойида “газпром” Қирғизистондан “қирғизгаз”нинг 100% акцияларини сотиб олган эди. Сотиб олиш шартномаси кучга кириши билан, Ўзбекистон Қирғизистонга бераётган газ қувирларини беркитиб олган. Шу кунгача Қирғизистоннинг жанубий минтақасига Ўзбекистонга келадиган газ тўхтаб қолган эди.
Қирғиз ҳукумати, бирор марта ҳам “газпром”ни айблаб, уни бу муаммонинг келиб чиқишидаги иштироки ёки жавобгарлиги ҳақида гапирмади. Ҳукумат ҳам бу муаммода ўз айби бор эканлиги ҳақида ҳеч қандай баёнот қилгани йўқ. Атамбаев ўзининг йил тугаши муносабати билан берган матбуот анжуманида, Ўзбекистондан газ ундириш Россиянинг муаммоси, шунинг учун у Каримов билан Қирғизистонга келадиган газ масаласида гаплашаяпти деди.
Россия Ўзбекистонда 2002йил “Ўзбекнефтгаз” билан “газпром” ўрталарида шартнома тузилгандан буён ишлаб келади. У 2006 йили Ўзбекистонда ер ости янги газ захираларини излаб топиш ҳақида шартнома тузган. 2012 йили “газпром” Ўзбекистон билан, 2013 йилдан 2015 йилгача Ўзбекистондан газ сотиб олиш ва унинг минтақаси бўйлаб газни транспортировка қилиш ҳақидаги шартномани имзолашди.
Демак 2014 йили Россия 2012 йилги шартнома асосида Қирғизистонга янги қувур тортиши ёки эскисини сотиб олиши ёки вақтинчалик ишлатиб туриши мумкин бўлган. Нега у Қирғизистонни шунча муддат қийин аҳволда ушлаб турди. Нега энди шу кунга келиб, ҳатто Қирғиз ҳукуматини огоҳлантириб ҳам ўтирмай худди сюрприз сингари муаммони бир пастда ҳал қилиб қўйди. Атамбаев шу кунлардаги матбуот анжуманда, “эндиги йилигача сабр қилинглар, келаси йилдан ўз газимиз бўлади. Унгача газ бўлмайди” деган эди. Демак Атамбаевнинг бу процессларда иштироки йўқ. Ҳатто у Россия хоҳласа Ўзбекистон газ беради деган аввалги ишончларини ҳам йўқотиб бўлган эди.
Хулоса қилиб айтсак, Қирғизистонни саккиз ой газсиз қолиши, Россиянинг ўз мақсадларидан келиб чиқиб, атайин уюштирилган. У бизларнинг бошимизга тушиб бораётган барча оғир ҳолатларимиздан, ўз мақсади йўлида фойдаланиб боради. Баъзи муаммоларни ҳатто унинг ўзи сунъий уюштиради.
Мазкур юқоридаги ҳолатда ҳам, Қирғизистондаги Бож иттифоқига аъзо бўлиш ёки бўлмаслик масаласи қаттиқ талқин қилина бошлангани ва бу иттифоқ фақат Россиянинг манфаати учун бўлаётгани ҳақидаги фикрлар ғолиб бўла бошлаганидан келиб чиқди. Қирғизистон етакчилари буни очиқ тан олишиб, ҳатто министр Сариев ҳам, иттифоққа қўшилмасак нефт қимматлайди ёки мутлақо тўхтайди, мигрантлар масаласи муаммога айланади деган маънодаги хавф хатарларни айта бошлашди.
Россия, қолган мустамлакачилар каби ўта худбин ва вахший ҳамкордир. У Қирғизистонда икки марта давлат тўнтаришини уюштирди. Икки маротаба миллатлар аро уруш келтириб чиқарди. Минглаган одамлар ҳалок бўлишди. Абхазия, Қорабоғ, Сербия, Чеченистон, Украинада ҳам, ҳар бирида минглаган одамлар қатағонга учраган. Сурияда ҳам Асаднинг вахшийликларида у билан елкама елка туриб, юз минглаган мусулмонларнинг ёстиғини қурутишга ёрдам бериб келади.
Атамбаев ўзидан аввалгилар олиб келиб қўйган заиф ҳолатни меърос қилиб олди. Қирғизистоннинг нуфузи ўта заиф. Лекин халқ бу қудратли куч. Уни фикрий етакчиликни тўғри йўлга солиб тарбиялай олсакгина, биз яна ўз нуфузимизни қайтариб олишимиз мумкин. Акс ҳолда, Россия каби бошқа нуфузли давлатлар бизни оёғ ости қилишда давом этишаверади. Ҳозирда нафақат Россия сингари, ўзимиз каби учинчи олам тоифасига мансуб ён қўшни давлатлар ҳам бизларга таҳдид қила бошлашди. Биз эса, юқорида Россия нефт ва газни бизларга босим бериш қуроли қилиб олганини била туриб, айбни ўзимизга олишга мажбур бўлаверамиз.
Қирғизистоннинг бошига тушуб бораётган янги муаммоларининг барчаси, фақат бир ечимга бориб тақалади. Муаммо, халқ билан давлат ўртасидаги сунъий пайдо қилинаётган жарликнинг кенгайишида. Муаммонинг ечими, шу жарликни торайтириш билан амалга ошади. Мазкур ҳолатимизда бу жарлик, қарийб 90% дан ортиқ фуқоросини Мусулмонлар ташкил этадиган Қирғизистон мамлакатини, атайин исломий жангариларидан қўрқитиш операцияси билан, Ҳукуматни ўз халқига қарши қўйиш билан, ўрталаридаги жарликни кенгайтириб борилмоқда. Шуларнинг барчаси Қирғизистон мамлакати манфаатларига зид атайин уюштирилмоқда. Бу ҳолатнинг давом этавериши, Қирғизистонни порох бочкага айлантириб бораверади. Натижада биз қутулиш мақсадида олиб борган амалларимиз билан, айнан ўша қўрқаётган вазиятларни пайдо қилиб оламиз.
Қирғизистон матбуот бўлими раиси.
