Бакиев қиёфаси: бу унинг сиёсатга қайтишини англатмайди
Ўтган ҳафта икки телеканал орқали Курманбек Бакиев ҳақида намойиш этилган ҳужжатли фильм сиёсатдаги муҳим воқеалардан бири бўлиб қолди. Бу воқеа жамоатчилик ўртасида қизғин муҳокама қилиниб, Бакиевга қаршилар билан унинг тарафдорлари ўртасида кучли даҳанаки жанг келтириб чиқарди. Ички сиёсатда жээнбековчи, атамбаевчилар каби “чилар”нинг сафига энди “бакиевчилар” келиб қўшилди. Амалдаги ҳокимият ўз қаршилигини МХДҚ орқали намоён этиб, юқоридаги фильмни намойиш этган телеканалларга огоҳлантириш берди. Собиқ президент Атамбаев ҳам бундан ўз сиёсий манфаатлари йўлида фойдаланиб, воқеани “ҳукумат томонидан Бакиев ҳуқуқларини тиклаш” деб баҳолади.
Сиёсат майдонида бу ҳодисанинг ўрни қанчалик, бундан қандай мақсад кўзланган – буларга ойдинлик киритиш учун эътиборингизни Бакиев бошқаруви даври ва унинг етакчилик қиёфасига қаратамиз.
Курманбек Бакиев ҳокимиятга қандай қилиб келган?
Бакиевга қадар 15 йилга яқин ҳокимият тепасида бўлган Аскар Акаев – халқаро сиёсатдан олиб қаралганда – МДҲ давлатлари орасида Россияга энг итоаткор президент бўлди. Россиянинг ўзи умумий инқрозда бўлишига қарамай, Акаев режимининг Россия кўзига қараб туриши, шунингдек, бошқарувга лаёқатсизлиги халқда кучли норозилик тўлқинини пайдо қилди. Бундан буён Акаев давлатни бошқара олмаслиги аён бўлиб қолди. Мана шунда, Ғарб мустамлакачилари томонидан – уларнинг “суқулиб кириш” сиёсатига мувофиқ – Бакиев кадр сифатида тайёрланди. Бунда Россиянинг Ўрта Осиёдаги мустамлакачилигига қарши аста-секин кириб келиш кўзланган эди. Шу сабабли қоғоздан қўғирчоқ ясалгани каби, Бакиевдан қахрамон ясалди. Росия ҳукумати ҳам бунга қаршилик қилмади. Чунки, Бакиевни ҳокимиятга олиб келса халқаро ҳамжамиятнинг қаршилигига дуч келмаслигини билар эди ва Бакиев Россиянинг буйруқларига “ғинг” демай итоат этишига ишончи комил эди. Шундай қилиб, Ғарбнинг истаги ва Россиянинг розилиги билан Акаев Бакиевга алмаштирилди.
Бакиев ҳокимиятга келгач дастлабки йиллари ташқи сиёсатда тўлалигича Россия йўналиши бўйича юрди. Ички сиёсатда халқ ишончига эришиш учун бир қанча ислоҳотларни амалга оширди. Шунингдек, ўз ҳокимиятини мустаҳкамлашда жануб аҳолисининг қўллаб-қувватлашига суянди. Давлат идораларида жанублик кадрларни кўпайтирди. Мана шулардан сўнг ўзини “шоҳ” ҳис этиб, ўғли Максимни “шахзода” қилиб қўйди. Бакиевларнинг борган сари “иштаҳаси очилиб” халқнинг чўнтагидаги сўнгги тийинигача кўз алайтира бошлашди. Шундан сўнг, Россиянинг қаттиққўл мустамлакачилигидан қочиб, ота-Бакиев Хитойдан, ўғил-Бакиев Ғарбдан “юмшоқ қўнгил” хожа излай бошлашди. Мана шунда Россия аралашиб, халқнинг Бакиевга қарши нафратидан фойдаланди-да уни ҳокимиятдан кетказди. Бакиев ҳам дарров кетмади. Жануб халқининг қулловига суяниб, жанубга борди. Бироқ, хозирги прездент Сооранбай Жээнбеков гуруҳи томонидан суриб ташланди ва Путиннинг “марҳамати” билан республикадан чиқиб кетди. Шунинг учун ҳам жээнбековчиларни Бакиевни оқламоқчилиги ҳақиқатдан узоқ. Чунки, уларга бу борада халқнинг қаршилиги, қолаверса уларга яна бир ҳокимият талашувчининг кераги йўқ…
Бакиев ҳокимиятдан кетганидан сўнг унинг тарафдорлари “миллатчилик” ва “жанублик” туйғуларидан фойдаланиб, “Ата-Журт” партияси орқали парламентда кўпчилик ўринни эгаллашди ва ўша вақтдаги Роза Отунбаева бошчилигидаги ғарбпараст янги ҳукуматга қарши кучли россияпараст муҳолифат бўлиб қолишди. Бироқ, Атамбаев президент бўлганидан сўнг Россия йўналишини ушлаб, турли сиёсий ўйинлар орқали бу муҳолифатни синдириб юборди. Жээнбеков ҳокимиятга келганидан сўнг улар сафидан ҳокимият курсиларига илашмай қолганлари эндиликдан Бакиев номи остида парламент сайловларига тайёрланишмоқда.
Шу сабабли, ўтган ҳафтадаги видео тасма ходисасини “бакиевпараст” янги партия ташкил этиш йўлида ташланган бир қадам деб ҳисоблаш мумкин. Бунинг бир нечта сабаблари бор.
Биринчидан, Бакиев Россия томонидан қувилган бўлса ҳам, бироқ, у Ғарбга хизмат қила олмайдиган аҳволда Белорусда ушлаб турилибди. Шунингдек, унинг номидан сиёсатга қайта киришмоқчи бўлаётганларнинг деярли барчаси россияпарастлардир. Шунинг учун ҳам уларга Россия томонидан қаршилик бўлмайди. Уларнинг “бакиевпарастлик” номидан “жанублик” деган туйғуга асосланиши Россия сиёсатига мос келади. Чунки, мамлакатнинг бундай минтақавий, миллатчилик – янада майдалашиб – маҳаллийчилик, уруғчилик асосида бўлиниб, парчаланиши Россиянинг мустамлакачилик бошқарувига қулай имкониятлар яратиб беради.
Иккинчидан, жануб аҳолиси ичида Атамбаев ва Жээнбековларнинг бошқарувидан кўра Бакиевнинг ҳокимиятини қадрлайдиганлар ҳам бор. Уларнинг овозига эга бўлиш учун “бакиевпарастлик” шиори керак.
Учинчидан, сайлов кампаниясида Бакиевнинг маблағидан фойдаланиш керак. Мазкур сиёсатчилар Бакиев номини ўртага қўйишаётганда уни ҳокимиятга олиб келиш учун ҳаракат қилишаётган йўқ. Чунки, ҳокимият уларнинг ўзларига керак. Бакиев эса оила аъзоларидан судланганлик олиб ташланиши ва шу орқали фарзандларини яна қайта сиёсатга қайтишига имкон пайдо бўлишига рози бўлади. Демак, бу Бакиев қиёфасининг сиёсатда кўриниши ҳисобланмайди.
Энди Бакевни ҳокимиятга келиб-кетишига назар соладиган бўлсак, уни ҳокимиятга келиши ҳам, кетиши ҳам экстремистик йўл билан амалга ошганини кўрамиз. Сабаби, “экстремизм” атамаси мустамлакачи кофирлар томонидан ўйлаб топилган термин бўлиб, унинг маъноси қуйидагича: ҳокимиятни куч билан олиш ёки ҳокимиятни куч билан сақлаб қолишга бўлган ҳаракатлар – экстремизм даб аталади. Демак, ўзларининг таърифига мувофиқ, Бакиевни ҳокимиятга келиши экстремистик йўл билан бўлган. Бироқ, шунга қарамай уларнинг барчаси Бакиев ҳокимиятини тан олди. “Эсктремизм” эса яна қайта мусулмонларга қаратилиб, Бакиев кофир хўжайинларига ёқиш илинжида бегуноҳ мусулмонларни экстремизда айблади.
Бунинг ҳам ўз тарихи бор. Бакиев Қирғизистонда ҳокимиятга келиши билан, Ўзбекистонда қонхўр Каримов “Андижон воқеаларини” уюштирди. Унинг ўқидан қочган айрим мусулмонлар Қирғизистон чегарасига келиб жойлашди. Ўша вақтда Бакиев халқаро ҳамжамият босими остида, шу билан бирга, мусулмонлар туйғусини жиловлаш умидида, қочқинларни учинчи давлатларга чиқариб юборди. Бу иш қонхўр Каримовнинг ғазабини қўзғади.
Бироқ, Бакиевнинг ҳақиқий башараси кейин очилди. У Ислом ва мусулмонларга қарши курашда кофир мустамлакачиларга хизмат қилиши ва бу ишда Каримовнинг изидан бориши ошкор бўлди. Масалан, кофир мустамлакачи хожаларининг “экстремизм ва терроризмга қарши кураш сиёсатини қўллаш ҳамда қонхўр Каримовнинг кўнглини олиш илинжида 2006-йил 7-август куни улуғ олимлардан бири – Муҳаммад Рафиқ қори Камолов бевосита Бакиевнинг буйруғи билан Қирғизистон ва Ўзбекистон махсус хизматлари томонидан отиб ўлдирилди (қадрли шайхимизга шаҳидлик муборак бўлсин).
Яна бир мисол, Бакиев ҳокимияти 2008-йил 1-октябр куни Новқат тумани марказидаги мусулмонларнинг ҳайит байрамини қайғули кунга айлантирди. Ҳукумат Рамазон ҳайитини нишонлаш учун чиққан мусулмонларни куч билан тарқатиб, 100 кишини қамоққа олди. Улардан 35 киши айбдор деб топилиб, 2 нафар балоғатга етмаган ўсмир 10 йилдан, қолганлари 15-20 йилдан қамоққа ҳукм қилинди. Маҳбусларга нисбатан Бакиев режими томонидан – Каримов режими мусулмонларга нисбтан қўллаган – турли усулдаги шафқатсиз қийноқлар қўлланилди. (Шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, бу ишларда ўша вақтдаги хавфсизлик кенгаши котиби Адахан Мадумаров ва ички ишлар вазири Молдомуса Конгантиев катта рол ўйнади).
Шулардан маълум бўлганидек, Бакиевнинг сиёсий қиёфаси ва Бакиев ҳақидаги хужжатли фильмдан мақсад мана шунлардан иборат. Кўриниб турганидек, Қирғизистон халқи мусулмонлардан иборат эканлигига қарамай, унинг сиёсатчилари ва уларга эргашган одамлар сиёсатга мустамлакачи кофирлар олиб бораётган сиёсат доирасида амал қилишмоқда. Бу бир гуноҳ бўлиб, биз сизларни бундан қайтарамиз. Эй мусулмонлар, намозни Пайғамбаримиз саллоллаҳу алайҳи ва саллам кўрсатиб берганидек адо этганингиз каби, сиёсатга ҳам Пайғамбар алайҳиссалом ўргатиб кетганидек аралашинглар. Бу бир фарз бўлиб, буни адо этишга чақирамиз!
Абдулҳакийм Қорахоний
