Наҳза ҳаракати илмонийлик билан Ислом ўртасида (1)

840
0

Наҳза ҳаракати илмонийлик билан Ислом ўртасида (1)

Ҳамд Тобиб қаламига мансуб

Тунисда 2010 йил 17 декабрда халқ қўзғолони бошланди ва бу воқеага саккиз йил бўлди. Наҳза ҳаракати шу йиллар орасида бир неча ҳукуматда иштирок этди. 2011-2014 йиллар Тройка, яъни Жаболий ва Ариз ҳукуматида учинчи партия сифатида, 2014 йил Ҳабиб Сойд ҳукуматида, 2016 йил Юсуф Шоҳид ҳукуматида иштирок этди. Лекин у сиёсий воқедаги зиддият ва ёлғонларни ҳамда аҳвол янада ёмонлашиб бораётганини ва у кофир давлатларнинг малайлик ботқоғига тушиб қолиши мумкинлигини очиқ айтмади… Наҳза ҳаракати одамларга Тунис ҳукуматида иштирок этаётган ёки парламентда ўтирган барча партиялар Исломга алоқаси бўлмаган ва сиёсий Исломга қарши курашадиган сўлчи ва илмоний партиялар экани ҳамда Тунис муаммолари фақат Аллоҳнинг ҳукми орқали ечилишини айтиши лозим эди. Лекин Наҳза ҳаракати бунинг ўрнига сиёсий кураш пойгасига маҳкам ёпишиб олди. Ҳаракат масъуллари хорижий мустамлакачи кучларга алоқадор илмоний партиялар томонидан қўзғатилган тахт курашига кириши ҳақида баёнот беришди. Ҳаракат етакчиси Рошид Ғаннуший 2019 йил 12 январ, Стратегия ва дипломатия марказида сўзлаган «Қўзғолон йўналиши саккиз йилдан сўнг. Фикр ва изланишлар» номли нутқида шундай баёнот берди: (Наҳза ҳаракати 2019 йил охирига белгиланган сайловларда расман иштирок этади.) Унинг таъкидлашича шахсий номзодини қўйиш муҳим эмас. Наҳза ҳаракатининг воқеси бутунлай зиддиятли ва унинг ўлчовларида мутаносиблик йўқ. Ҳаракат Аллоҳнинг динига қарши курашаётган, Тунис халқини алдаётган ва малайлик ботқоғига туширишга ҳаракат қилаётган илмоний партиялар билан бирга ҳукуматда иштирок этмоқда. Шундай экан, умуман Тунис халқига ва хусусан Наҳза ҳаракатидаги холис кишиларга қуйидаги ҳақиқатларни етказамиз:

  1. Тунисда рўй берган қўзғолон аслида ёмон сиёсий воқега қарши қўзғалиш, танг-бахтсиз ҳаётдан ҳамда қарамликдан халос бўлишга холис интилиш, шунингдек амалий ҳаётда Ислом сари йўналиш эди. Наҳза ҳаракати 2011 йилда ўтказилган таъсис кенгашига бўлган сайловларда 217та ўриндан 89тасини эгаллади. Бошқача айтганда, умумий сайловчиларнинг 42 %и яъни 1,5 миллион киши овозини олди. Бу Тунис аҳлининг Исломга бўлган муҳаббатининг амалий далили эди.
  2. Қўзғолондан саккиз йил ўтиб, Тунисда мустамлакачилик қуролларига қарши сиёсий воқе ўзгармади. Балки иқтисодий, сиёсий ва ижтимоий соҳаларнинг барчасида разиллик ортди… Расмий ташкилотлар ва мутахассислар келтирган рақамлар бунга далилдир. Тунис статистика миллий институти ректорининг айтишича, ишсизлик 15 %дан ортган, айрим ҳудудларда бундан ҳам юқоридир. Ишсизлар сони 640 мингдан кўпроқ кишини ташкил қилади, қашшоқ ҳолда яшаётганлар сони 1 миллион 694 минг киши атрофида. Ҳолбуки, қишлоқ хўжалиги учун яроқли майдонлар улкан, табиий бойликлар, хусусан сланец нефть жуда кўпдир… Туниснинг қарзи тахминан 76,165 миллиард динор бўлиб, у ялпи ички маҳсулотнинг 71,45 %ини ташкил қилади. Шундан 22,523 миллиард динор ички қарз ва 53,840 миллиард динори ташқи қарздир, бу умумий қарзнинг 70,7 %ини ташкил қилади.
  3. Тунисдаги сиёсий доира на Умматга ва на унинг фикрлашига яқин. Балки у Уммат дини аҳкомларидан бутунлай узоқдир. Чунки бу доира собиқ режим қолдиқларидан ҳисобланади. Агар у Умматга яқин бўлганида қўзғолондан кейинги биринчи сайловда, яъни 2011 йилдаги сайловда Уммат хоҳлаган Исломни татбиқ қилган бўлар эди. Чунки бу сайловда Тунис аҳлининг катта қисми ўз тасаввурларига кўра Наҳза ҳаракатида гавдаланган Исломни танлашган эди. Шунингдек, бу доира Умматга яқин бўлганида Исломни татбиқ қилиш ҳақида нидо қилаётган холис Тунис фарзандларига қаршилик қилмаган ҳамда уларни террорист ва экстремист деб атамаган бўлар эди. Бундан ташқари, уларнинг бир қисмини қамоққа ташламаган ҳамда тенглик, аёл эркинлиги, гейларга оид қонунлар, маст қилувчи ичимликларга рухсат бериш, очиқ-сочиқ кийиниш ва Аллоҳнинг динидан чиқиш каби Ислом динига зид қонунларни ишлаб чиқмаган бўлар эди.
  4. Наҳза ҳаракати аслида воқени Ислом билан ўзгартиришни хоҳлайди, деган асосга кўра ташкил бўлган эди. Олдин Наҳза ҳаракати деганда исломий жамоат тушунилган. Чунки у Туниснинг собиқ президенти Ҳабиб Бурқиба жамиятни замонавийлаштириш учун амалга оширган ишларга қарши акс-садо сифатида пайдо бўлган эди. Ўшанда Бурқиба амалга оширган ишлар диннинг ҳамда масжид ва даъватнинг ролини бир четга суриб қўйган эди. Бунинг натижасида эркинлик ва ғарбча турмуш тарзини қабул қилиш кўринишлари кенг тус олган. Лекин исломийлар буни жамиятнинг луғавий ва диний ўзлигига хатар соладиган бузилиш деб ҳисоблашган эди. Тунисдаги аксар мусулмонлар бу ишда Наҳза ҳаракатига эргашган. Лекин Наҳза ҳаракати ўз тарафдорларини алдади, мустамлакачиларга сотилди, уни Исломга зид қонунларни қабул қилиш билан рози қилди. Ўзини сўл ва илмоний партиялар қучоғига отди. У ҳатто Европа, Америка ва уларнинг малай мусулмон ҳокимлари курашаётган террорга қарши курашаётгани ҳақида айтишдан ҳам уялмади. 2019 йил 27 феврал Тунисда ўтказилиши белгиланган террорга қарши халқаро юришда иштирок этишини эълон қилди. Ҳаракат бунда Тунисликлар бундай хатарга қарши якдил эканликлари ҳамда ўз давлатлари, қўзғолони ва эркинлигини ҳимоя қилишга бел боғлаганликларини ифодалади. У яна ўз баёнотида тарафдорлари ва аъзоларини ушбу тадбирга қўшилишга чақирди. Шунингдек, ҳаракат ўзининг ўнинчи конференциясида Исломнинг туб моҳияти ва илдизидан узоқлашганини эълон қилар экан, шундай деди: (Наҳза ҳаракати келиб чиқиши исломий ва демократик фуқаролик партиясидир). Ҳаракат етакчиси Ғаннуший ушбу конференцияда: (Сиёсий Ислом атамаси Тунисда ўзини оқламади) деди ва қўшимча қилиб, демократ мусулмонларни афзал, деб билишини айтди. Ҳаракат яна давлатнинг янги миллий структурасига мослашиши олдида тўсиқ бўлаётган айрим муаммолар қаршисида Исломнинг туб моҳияти ва ўзгармас аҳкомларидан узоқлашди ва чекинди. Фуқаролик давлати, сиёсий плюрализм, фуқаролик ҳуқуқлари, эркинлик, аёллар, шариат татбиқи, исломий давлат, зўравонлик, диннинг давлат билан алоқаси каби масалалар шулар жумласидан эди… Ҳатто ҳаракатнинг айрим тарафдорлари: ҳаракат рамзлари ҳақида Ғаннуший ва Абдулфаттоҳ Моро айтаётган гаплар ва улар қилаётган ишларнинг Исломга қандай алоқаси бор, деб сўрашадиган бўлди. Аксар Тунисликлар: Бугун Тунис йўлиқаётган нозик масалаларда Наҳза ҳаракати билан Тунис нидоси каби бошқа илмоний партия ўртасида қандай фарқ бор, деб сўрашадиган бўлди.
  5. Тунис аҳлининг ҳукуматда иштирок этаётган барча партияларга нисбатан ғазаби ортди. Шунинг учун улар зулм, қашшоқлик, сиёсий малайлик ва одамлар бойликларининг ўғирланишига ҳамда уларни ўзларининг устига мажбур тиклаб қўйилган сиёсий доирадан иборат ўғри ҳокимлар йўлида қул қилинаётганига қарши қўзғолон қилишга очиқ чақирадиган бўлди. Одамлар Умум Тунис меҳнат иттифоқи томонидан 2019 йил 19 январда ўтказилган ва бутун юртни фалаж ҳолга олиб келган иш ташлашга қўшилишлари бунга ёрқин далилдир. Бу борада намойишлар аксар минтақаларда ҳамон давом этмоқда. Келажакда бундан ҳам кенгроқ иш ташлашлар бўлиши кутилмоқда.

Биз Тунис бошига тушган ушбу аччиқ воқе, машаққат, қашшоқлик, сиёсий тубанлик, Исломнинг туб моҳиятидан чекиниш, Умматнинг илдизлари ва нурли тарихидан узоқлашиш, Ғарбнинг сассиқ демократия ва илмонийлигига эса, яқинлашиш каби ҳақиқатлар қаршисида турар эканмиз, қуйидаги ҳақиқатларни эслатиб ўтишни жоиз деб топдик ва уларни келгуси ҳалқада баён қиламиз…

Роя газетаси сайтидан олинди

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here