Панама ҳужжатларининг фош этилиши ортида нима бор?

554
0

Панама ҳужжатларининг фош этилиши ортида нима бор? Нега бу ҳужжатда капитализм ва капиталистик давлатлар коррупцияси фош этилди?

 

Асъад Мансур қаламига мансуб

Панама ҳужжатлари 2016 йил 3 апрелда нашр қилинди. Унда дунёдаги ҳозирги ва собиқ сиёсатчилар ҳамда давлат раҳбарларининг контрабанда ва пул ювиш каби жиноятларга аралашганликлари фош этилган. Жумладан, Россия президенти Путин яқинларининг миллиард доллар атрофида пул ювиш ишига аралашганликлари айтилади. Ҳужжатда Хитой президенти Си Цзиньпин оила аъзоларига алоқадор бўлган ширкатлар ҳамда ҳукуматдан ағдарилган Ҳусни Муборак, ўлиб кетган Қаззофий ва тоғут Башар Асад оилалари билан боғлиқ бўлган сирли ширкатлар фош этилди. Шунингдек ҳужжат Саудия подшоҳи Салмон, Бирлашган Араб Амирликлари президенти Халифа ибн Зайд, Қатар собиқ бош вазири ва амири Ҳамад ибн Халифа билан собиқ бош вазири Ҳамад ибн Жосим, Ироқ ва Иорданиянинг собиқ бош вазирлари Иёд Алавий билан Али Абу Роғиб ва бошқаларни ҳам четлаб ўтгани йўқ. Жазоир Францияга норозилик билдириб, унинг элчисини юртдан чиқариб юборди ва норозилигини Франция ҳукуматига етказишини тайинлади. Чунки Францияда чиқадиган Le Monde газетаси Бутефлика суратини ҳам Панама ҳужжатлари рўйхатида номлари келтирилган дунё раҳбарлари суратлари орасида чоп этган эди. Дарҳақиқат, Панама ҳужжатидан Британия бош вазири Дэвид Кэмерон номи ҳам жой олди. Унинг 2010 йил вафот этган отаси Иэн Кэмерон Британия ҳукуматига солиқ тўламаган Панамадаги офшор фирмани очилишига ва ривожлантирилишига алоқадор бўлгани айтилади.

Бу ҳужжатлардан Россия ҳам ғазабланди. Россия президентлиги матбуот котиби Дмитрий Песков бундай деди: «Бунга ўхшаш даъволардан мақсад, асосан дунё жамоатчилиги фикрига таъсир ўтказишдир. Россияда парламент ва президентлик сайловлари вақти яқинлашар экан, бунга ўхшаш турли ҳисоботларда аввало Путин нишонга олинмоқда. Бу нарса Кремльга очиқ кўриниб турибди». У Қароргоҳи Вашингтонда жойлашган ICIJ (Журналистик Суриштирув бўйича Халқаро Консорциум) ҳисоботида келган нарсаларни «фирибгарлик ва реалликка зид», дея сифатлади. Кейин бундай қўшимча қилди: «Бу ICIJдаги ишчиларнинг аксарини журналист, деб бўлмайди. Чунки уларнинг кўпчилиги Америка ташқи ишлар вазирлигида, Марказий Разведка Бошқармаси ЦРУда ва бошқа Америка хавфсизлик хизматларида илгари ишлаган ёки ҳозирда ишлаб келаётган ходимлардир… Бу ташкилотни кимлар молиялаштиришини биз биламиз. Гап бу ерда шундай ошкор маълумотлар ҳақида кетмоқдаки, ундан айни раҳбарлар ҳам, уларнинг услублари ҳам қанчалар даражада нохолис экани, бу услублар олдиндан башорат қилиб бўлмайдиган хулосаларга олиб бориши яққол кўриниб турибди». (Россия Сегодня).

Россия президенти матбуот воизининг бу гапларига ICIJ директори Жерард Райл «Панама ҳужжатларига оид ҳисоботнинг нашр қилиниши Россияга қаратилган эмас. ICIJ ўз қўлига тушган барча ҳужжат ва баёнотларнинг тўлиқ базасини нашр қилмади ва бундай қилиш режаси ҳам йўқ», дея раддия билдирди. Демак, бундан ҳужжатлар саралаб олинган бўлиб, айрим шахсларни фош қилиш, айрим шахсларни яшириш кўзда тутилганини англаш мумкин. Дарвоқе, журналистлар ҳисоботда америкалик раҳбарлар йўқлигига диққатни қаратган эди. ICIJ директори уларга қуйидагича жавоб қилди: «Ҳақиқатдан ҳам, Mossack Fonseca компанияси фаолият қиладиган Панамадаги ва Британиянинг Виржин оролларидаги офшор ҳудудларида олиб борилаётган молиявий операцияларга америкалик раҳбарларнинг аралашгани Панама ҳужжатларида айтилмаган. Лекин бизнинг ICIJ яқин орада америкаликлар номини ҳам нашр қилишига ваъда бераман». У яна бундай деди: «Бу ҳужжатлар Mossack Fonseca компаниясидаги тўрт йил мобайнида олиб борилган кунлик операцияларни ёритади. Ҳужжатлар кенг доирали бўлгани сабабли, бундай сиздиришлар офшор ҳудудларни нишонга олувчи энг қаттиқ зарба бўлиб қолажаги тахмин қилинмоқда». (Франс Пресс 2016 йил 5 апрел).

Буларнинг ҳаммаси айни мавзуда америкаликлар қўли борлигини кўрсатиб турибди.

Бу ҳужжатлар Mossack Fonseca компаниясига бориб тақалади ва дунёдаги энг катта фош этиш дея баҳоланмоқда. Чунки унда 11,5 миллиондан зиёд ҳужжат мавжуд. Бу компаниянинг қароргоҳи Панамада бўлиб, қонуний компания ҳисобланади ва у қонуний хизматлар кўрсатиш соҳасида 40 йилдан бери фаолият юритиб келади. Шунинг учун бу компания дунёнинг турли бурчакларида ўз филиалларига, халқаро тармоқда электрон сайтига эга. Бу тармоқда 42 давлатда 600 шахс фаолият қилади. Компания тақдим этадиган хизматлар хорижий давлатлар ва адлия доираларида компанияларни рўйхатга олишдан иборат бўлиб, айни компанияларни идора қилиш эвазига йиллик ҳақ олади, шунингдек, уларга бошқа хизматлар ҳам кўрсатади, масалан, маблағларни идора қилиш каби. Mossack Fonseca компанияси солиқлар ғоят паст бўлган давлатларда фаолият олиб боради, масалан, Швейцария, Кипр ва Британияга тобе давлатлар: Виргин, Гернси, Жерси, Мэн ороллари каби. Демак, бундан айни ишда Британия, унинг ҳукумати ва ороллари нишонга олингани аён бўляпти. Чунки йирик миқдордаги молиявий ўғирликлар ўша ерларда бўлган.

ICIJ директори Райлнинг айтишича, «ҳужжатларни илк бор Süddeutsche Zeitung номли немис газетаси чоп этди, кейин ICIJ суриштирув олиб бориш мақсадида 70дан зиёд давлатнинг 370 нафар журналистига тарқатиш масъулиятини ўз зиммасига олди, бунинг учун бир йилча машаққат билан меҳнат қилишига тўғри келди». Бироқ ушбу немис газетасининг айтишича, «айни маълумотларни номаълум манба томонидан махфий равишда олган ва манба ундан ҳеч қандай эваз талаб қилмаган, фақат чексиз равишда хавфсизлик чоралари билан таъминлашни талаб қилган, холос ва бу бир йил олдин бўлган». Ҳужжатлар денгиз ортидаги икки юздан зиёд давлатнинг 214 минг кампаниясини ўз ичига олади. ICIJ директори бундай деди: «Ҳужжатлар жуда катта сондаги шахсларни ўз ичига олади, жумладан, унда солиқдан қочиш ва пул ювиш каби ноқонуний операцияларда 12 нафар давлат президентларининг ва 143 нафар сиёсатчи раҳбарларнинг қўли борлиги очиқланган». (Ал-Жазира 2016 йил 6 апрел). Mossack Fonseca компанияси асосчиларидан бири Рамон Фонсека юзлаб газеталарда нашр қилинган, журналистик суриштирувларда айтилган айни ҳужжатларнинг тўғрилигини тасдиқлади, бироқ «ўз кампаниясининг қонунбузарликка йўл қўйганини инкор этди» ҳамда «ёриб кириш содир бўлганини, бироқ бу ёриб кириш чекланган миқдорда бўлганини» эътироф этди. Айни ҳужжатларни қўлга киритган ва Süddeutsche Zeitung газетасида ишловчи икки журналист «ошкор этиладиган ҳужжатларнинг деярли ярмига етиб келдик, яқин кунларда кўплаб давлатлар билан боғлиқ бўлган ва манзиллари кўрсатиладиган мавзуларни нашр қиламиз», деди.

Ушбу ҳужжатлар Вашингтондаги ICIJ қўлида бир йилдан бери сақлаб келинган. Ҳужжатларни унга немис газетаси берган, аммо ўша пайт ошкор этмаган. Бу эса ушбу газетанинг тил бириктирувга шериклигини англатади. Чунки ҳар қандай газета матбуот пойгасини истайди ва ҳужжатларни яшириши, сўнг эса бошқага бериб юбориши ғайритабиий ҳолдир!! Бундан ташқари, яна бир доира ҳам борки, у ҳужжатларни қасддан айни газетага берган ва унга нашр қилмасликни, ICIJга беришни буюрган. Бу худди пул ювиш каби, ошкор қилувчи манбани «ювиш» операциясига ўхшайди. Маълумки, Панама Америка ҳукмронлиги остидадир. Америка Панама каналини ҳам босиб олган. Панама президенти Мануэль Норьегани эса наркотик моддалар савдосига аралашганликда айблаб, Америкага ноқонуний тарзда олиб кетган эди. Ҳозир уни ўз қамоғида сақлаб келмоқда. Мануэль Норьега аслида унинг малайи эди. Америка бундан каналнинг 99 йиллик ўз ҳукмронлиги ортидан панамалик эгаларига қайтарилишига йўл қўймасликни кўзламоқда. Америка учун бу каналлар ғоят муҳим саналади. Шунинг учун бу мамлакатдаги кучларини икки баробар кучайтириб, канални ўзларига қайтарилишини талаб қилаётган одамларни овозини ўчирди, уларга қарши куч қўллаш билан таҳдид қилди.

Булардан кўриниб турибдики, Америка аввало Британиянинг адабини бериб қўймоқчи. Британия мустамлакаси остидаги оролларга, у ерлардаги ҳукуматларга ва бошқа Араб давлатларидаги кўплаб Британ малайларига зарба бериб, шу орқали уни Америкага қарши иш қилишдан тийиб қўймоқчи бўляпти. Хусусан, Шимолий Африкада Америка-Британия ўртасида кескин кураш кетаётгани кўзга ташланмоқда, буни Ливияда, Яманда ва Судан жанубида яққол кўриш мумкин. Британия ҳам Европа билан биргаликда ҳаракат қилиб, Американинг Сурия, Туркия каби давлатлар билан муносабатини бузишга уринмоқда.

Америка Россияни нишонга олмоқда. Уни Сурия ишига тортиб, ундан фойдаланиб бўлгач, энди четга улоқтирмоқда ва Украина, Грузия, Арманистон, Озарбайжон каби унинг атрофидаги давлатларда низо оловини ёқиш билан ўзи билан ўзини овора қилиб қўймоқда. Шунингдек, Хитойни ҳам нишонга олмоқда, унинг Жанубий Хитой денгизида нуфузини кенгайтириб олишига йўл қўймасликка уринмоқда.

Демократлар партияси яқинлашиб келаётган президентлик сайловларига шўнғиб, унда ғалаба қозонишга уринар экан, ўзини тоза қилиб кўрсатмоқчи бўляпти. Президент Обама 2016 йил 5 апрел куни «Солиқ тўлашдан қочиш, шубҳасиз, бутун дунё учун хавф саналади. Бу ердаги мураккаблик шундаки, айни қадамларнинг аксари қонуний доирадан чиқмаган ҳолда ташланган», дея баёнот берди. «Контробанда билан шуғулланувчиларни ҳар томонлама сиқувга олиш»га чақириб, «Америка иқтисоди ҳам маблағларнинг четга чиқиб кетишидан азият чекмоқда. Чунки шу маблағларни юртнинг бирламчи эҳтиёжларини қондириш учун сарфлаш мумкин», деди. Обама маъмуриятининг ўз партиясига қарши доиралардаги шахсларни фош этишда ва уларни ағдариб, ўз партиясини ғолиб қилишда ICIJдан фойдаланиши эҳтимолдан холи эмас. Чунки ҳозирда Америкада номзодлар савияси ҳам, сайловлар олди кампаниялар савияси ҳам пастлаб кетган, шу боис доиралар бир-бирларини очиб ташлаш йўлига ўтишди. Бу эса Американинг тубанлик ва жарликка қулаш сари кетаётганини англатади. Дарвоқе, ICIJ директори ҳам америкаликлар номи ҳам очиб ташланишига ваъда берди. Шунингдек, Американинг муаммо капиталистик тузумда эмас, балки маблағларни юртдан олиб чиқиб кетаётган шахсларда, дея одамларни алдашга уринаётгани ҳам фикримизнинг яққол далилидир.

Бу ҳужжатлар фақат давлатлар, ҳукмдорлар, нуфузли шахслар ва уларнинг атрофидагиларнинг коррупциясини фош қилмаяпти. Аксинча бундан капиталистик системанинг ўзи ҳам коррупцияга асосланган эканлиги очилмоқда. Бу системанинг бурунлар ҳам жирканадиган даражада бадбўй эканлиги кўринмоқда. Чунки капитализм ўзига манфаатпарастликни асос қилиб, одамларга ўз фикрлари ва ўлчовларини зўрлаб тиқиштирди. Натижада улар мол-дунё ортидан итдек халлослаб чопадиган бўлишди, маблағни эҳтиёжлари учунгина эмас, балки тоғ-тоғ қилиб жамғарадиган, кимўзарга йиғиб, бир-бирларига мақтанадиган бўлишди. Ҳокимиятга фуқарони бошқариш мақсадида эмас, балки янада кўпроқ маблағ орттириш учун чиқиладиган бўлиб қолди. Олигархлар учун ноқонуний қинғир йўллар билан, ўғирлик қилиб маблағ орттириш ва шу орқали нафсларини қондиришга олтин фурсат топилди. Қонунларни айни шу имкониятларни берадиган тарзда ишлаб чиқишди. Оқибатда, мол-давлат эгалари ҳам, ижроий ҳокимият эгалари ҳам, Аллоҳнинг ўрнига, фақат ўз фойдаларига хизмат қиладиган қонун ишлаб чиқарувчи арбоблар ҳам ўшалар бўлиб қолди. Капиталистик жамиятлардан маънавий, ахлоқий ва инсоний қадриятлар кўтарилди, моддий қадрият улардаги бирдан-бир олий қадриятга айланди, инсонлар ўртасидаги олий муносабатлар ўзаро ёрдамлашишга эмас, эгоизмга асосланиб қолди. Сизга бугунги капиталистик жаҳолат зулматида қолган жамият яққол мисолдир.

Бу ҳужжатлардан капиталистик давлатлар, гарчи битта системага эътиқод қилган бўлсалар ҳам, бир-бирларини вайрон қилишдан тап тортмасликлари фош бўлмоқда. Бироқ бу системанинг асли шундай. Унинг ўзи нарсаларни манфаат асосида ўлчайди ва битта эътиқоддаги кишиларни бир-бирларига йиртқич душман қилиб қўяди, асослари битта бўлишига қарамай, маблағ қўлга киритиб, кўпроқ ўлжага эга бўлиш йўлида бир-бирини ўлдирадиган қотилга айлантиради. Шунинг учун улар бир-бирларига қарши тил бириктиришяпти, манфаат ва ҳукмронликка эга бўлиш қасдида битта эътиқоддаги шеригини ҳам оёғидан чаляпти, оёғидан чалиш у ёқда турсин, худди иккала жаҳон урушларида бўлгани каби, ҳатто бир-бирини қириб тугатишга тайёрланишмоқда.

Оламни халос этиш учун мана шу капиталистик системани, унинг йирик капиталистларини қулатмоқдан ўзга чора йўқ. Хусусан, дунёдаги ҳамма ёвузлик ўчоғи бўлган Американи йўқ қилиб, Пайғамбарлик минҳожи асосидаги рошид Халифалик давлатида гавдаланувчи системани татбиқ этмоқ лозим. Ана шундагина коррупция, очкўзлик, маблағ тўплашга муккасидан кетиш ва унинг кўплиги билан мақтаниш, барчаси завол топади. Жамиятда маънавий, ахлоқий ва инсоний қадриятлар ҳукм суради, албатта моддий жиҳатни ҳам эътиборсиз қолдирилмаган ҳолда, уни руҳий жиҳат билан омухта қилинади. Ишларни Аллоҳга боғлаш билан бирга, Унинг буйруқ ва тақиқларини ҳам баравар татбиқ этган ҳолда олиб борилади. Ана шунда ер юзи халқларини бу дунё бадбахтлигидан қутқариб, бу дунёю охират бахт-саодатига олиб чиқилади.

Роя газетасининг 2016 йил 13 апрел чоршанба кунги 73-сонидан

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here